Sociale netwerken – de basis

Onlangs gaf ik voor een klant een workshop over sociale netwerken. Tijdens de voorbereiding constateerde ik dat dit begrip vaak wordt verward met communities en social media. Ik merkte dat ik behoefte had aan een duidelijk kader. Niet om een semantische discussie te starten, maar om te voorkomen dat je ongemerkt met 3 onderwerpen tegelijk aan de slag gaat en door de bomen het bos niet meer ziet. De inhoud van de zoektocht deel ik hier met jullie en ik ben erg benieuwd naar jullie feedback.

Wat is een sociaal netwerk (precies)?

Volgens Wikipedia is een sociaal netwerk een verzameling van mensen of groepen mensen die elkaar kennen of organisaties die vaak samenwerken. Het werkwoord ‘netwerken’ (tijdens een gelegenheid relaties onderhouden en nieuwe relaties opdoen) is hier ook van afgeleid. Een sociaal netwerk is niets nieuws. Mensen zijn altijd al verbonden geweest door bijvoorbeeld familiebanden, vriendschappen of gezamenlijke interesses. Volgens mediahistoricus Huub Wijffjes kan een mens zonder sociale netwerken zelfs eigenlijk geen mens zijn.

Wat de huidige technologie mogelijk maakt is dat mensen wereldwijd verbindingen met elkaar aangaan op een ongekende schaal. Sociale netwerksites spelen daarin een grote rol. Zoals in het onderstaande filmpje van Common Craft wordt uitgelegd: “A social networking site helps you see connections that are hidden in the real world.”

Wat is het verschil met een community?

Het kenmerkende van een community is dat mensen met elkaar interacteren in een bepaalde omgeving. Op internet wordt die omgeving niet door geografische grenzen bepaald, maar door gezamenlijke interesses.

In mijn beleving hebben de begrippen community en sociaal netwerk een grote overlap, maar zijn ze niet gelijk aan elkaar. Ter illustratie: ik behoor als auteur overduidelijk tot de community van Frankwatching. Toch maken niet alle auteurs en lezers deel uit van mijn sociale netwerk. In dit geval behoort een deel van de community tot mijn sociaal netwerk.

Wat is het verschil met social media?

Simpel gezegd maken social media het mogelijk om content en functionaliteit met elkaar te delen. Kortom: social media faciliteren sociale netwerken maar zijn er niet gelijk aan! Social media worden voor veel meer doelen ingezet dan social networking, zoals te zien is een categorie-indeling op Wikipedia en de onderstaande illustratie van Extanz.

De kracht van een sociaal netwerk

Nieuws en informatie verspreiden zich razendsnel via sociale netwerken. Geen wonder, want het principe is heel simpel. Stel dat ik 300 leden in mijn netwerk een berichtje stuur en 10% daarvan vindt het interessant genoeg om door te sturen in hun eigen netwerk. Dat betekent dat het bericht in 30 andere netwerken wordt uitgezet. Dit verschijnsel verklaart waarom bijvoorbeeld nieuwsfeiten als de Schiphol-crash of de dood van Michael Jackson zich zo snel verspreiden via internet.

Populaire netwerken in Nederland

Volgens mij zijn de belangrijkste sites voor sociale netwerken in Nederland op dit moment:

• Hyves (6 miljoen leden) heeft vanaf het begin een sterke positie en wordt vooral privé gebruikt
• Facebook (1,3 miljoen leden) wint op dit moment aan populariteit, onder andere vanwege het internationale karakter
• LinkedIn (911.000 leden) wordt vooral gebruikt in de zakelijke markt
• Twitter (250.000 leden) heeft nog niet zoveel leden als de bovenstaande sites, maar wint dagelijks aan populariteit en staat volop in de belangstelling

De cijfers zijn afkomstig van TechCrunch (april 2009).

Wat kan je als organisatie met een sociaal netwerk?

In sociale netwerken kunnen personen:

• zichzelf laten zien (profileren)
• hun netwerk opbouwen en uitbreiden (connecten)
• hun bestaande netwerk onderhouden (networking)
• informatie en kennis delen (sharen)

Sociale netwerken hebben een sterk persoonlijk karakter. Het is dus voor organisaties zoeken hoe ze zich moeten bewegen in sociale netwerken. Daarbij zie je allerlei variaties, bijvoorbeeld op Twitter. Marco Derksen twittert onder de naam ‘Marketingfacts’, maar dat gaat zeker niet alleen om zakelijk nieuws. Maxime Verhagen twittert onder zijn eigen naam, maar heel duidelijk vanuit zijn functie als minister van Buitenlandse Zaken. En veel organisaties hebben een account onder hun bedrijfsnaam, maar koppelen daar alleen een rss-feed aan.

Volgens mij zijn er op de lijn van ‘persoon’ tot ‘organisatie’ vier invalshoeken mogelijk:

1. Iemand kan op puur persoonlijke titel lid zijn van een sociaal netwerk. In principe gaat het zijn of haar werkgever niet aan wat hij of zij daar doet. Het is voor organisaties wel van belang gesprekken in sociale netwerken te monitoren om te ontdekken of er positief, neutraal of negatief wordt gesproken over de organisatie, producten of diensten. Dit valt onder de noemer Online Reputatie Management (ORM).
2. Iemand kan op persoonlijke titel lid zijn van een sociaal netwerk, maar daarbij wel duidelijk aangeven bij welke organisatie hij of zij hoort. In dit geval kan iemand een ambassadeur zijn van je merk en organisatie. Het is voor organisaties een goed idee om online activiteiten van medewerkers bespreekbaar te maken en er, indien nodig, afspraken over te maken.
3. Een organisatie wordt heel duidelijk vertegenwoordigd door een persoon. Mijns inziens is dit een heel kansrijke manier voor organisaties om actief te zijn in netwerken. Het gaat er om dat personen van organisaties meedoen met gesprekken op internet waar mensen met een gedeelde interesse zich verzamelen. Op scholieren.com wordt bijvoorbeeld advies gegeven door ‘Tamara’ en ‘Anna’ van het Nibud (twee medewerkers die ook werkelijk bestaan).
4. Hoe een organisatie als organisatie actief kan zijn binnen een sociaal netwerk is de grootste vraag. Het minste dat organisaties kunnen doen is het registreren van een account bij de belangrijkste netwerken om misbruik te voorkomen. Een tweede mogelijkheid is aan het account een rss-feed met nieuws te koppelen, hoewel dit niet door alle gebruikers wordt gewaardeerd. Het hoogste ambitieniveau is als organisatie een eigen sociaal netwerk te creëren, maar de vraag is wat daarvan de toegevoegde waarde is. Ik ben erg benieuwd naar jullie input op dit punt!

Bestaand of nieuw netwerk?

Een eigen sociaal netwerk opzetten is moeilijk. De vraag is ook of het nodig is, omdat je vaak gebruik kan maken van bestaande sociale netwerken. Een tussenvorm is een eigen plek binnen een sociaal netwerk, zoals een organisatie-Hyves of een groep op LinkedIn. Aan de andere kant kan een eigen sociaal netwerk heel goed werken als je een bestaand real-life netwerk meer online wilt faciliteren. In dat geval kan je bijvoorbeeld een Ning starten, zoals onder andere het Rijksduurzaamheidsnetwerk succesvol deed.

Stappen die je als organisatie moet zetten

Als organisatie zal je moeten bepalen:

• wat je doel is (profileren, netwerken en/of kennis delen)
• vanuit welke invalshoek je wilt deelnemen aan een sociaal netwerk
• of je deelneemt aan een bestaand netwerk of een eigen netwerk start
• wat je intern moet organiseren om succesvol deel te kunnen nemen aan een sociaal netwerk