Practice what you teach: onderwijs, werk meer samen bij ict-projecten

Het onderwijs beweegt aan alle kanten. De technologische en digitale revolutie biedt een rijke voedingsbodem voor nieuwe leerconcepten. Belangrijke trends die sterk leunen op digitale mogelijkheden zijn de persoonlijke leeromgeving, learning analytics, adaptieve content en slimme onderwijsgebouwen.

Maar ook de sterke internationalisering, de opkomst van andere financieringsvormen en nieuwe didactische inzichten beïnvloeden het onderwijs van de toekomst. En niet te vergeten, studenten slaan eveneens hard op de deur: “Wij willen inspraak!”

Maar worden er ook echt verbeterstappen gezet?

Programma’s als ‘Onderwijs 2032’ (een initiatief van de Rijksoverheid) faciliteren het veranderproces met als doel een onderwijsconcept te ontwikkelen dat de digitale mogelijkheden (van de toekomst) maximaal benut. Maar hoe ver is het midden- en hoger onderwijs op dit moment met het omarmen en toepassen van digitale mogelijkheden? Worden er nu ook echt al verbeterstappen gezet?

Met een onderzoek tijdens de Onderwijsdagen hebben mijn collega’s en ik inzicht proberen te krijgen in de mate waarin onderwijsinstellingen ‘verbonden’ zijn dankzij ict. We vroegen 120 mensen, werkzaam bij verschillende onderwijsinstellingen en op diverse niveaus, naar de rol van ict in hun organisatie. Een aantal resultaten van dat onderzoek deel ik graag.

40% van de ict-projecten is niet gerelateerd aan onderwijsdoelen

Meer dan 40 procent van de respondenten gaf aan dat ict-projecten niet of slechts deels verbonden zijn aan de onderwijsdoelen. Op universitair niveau is zelfs 50 procent van de ict-projecten met name technisch van aard. Zonde! Bovendien een opvallend resultaat, aangezien de trends die we hiervoor noemden juist allemaal een sterke ict-component hebben. Het verbinden van ict-projecten aan concrete onderwijsdoelstellingen zou dan ook helemaal niet zo moeilijk moeten zijn.

Digitale werk- en leeromgeving als een van de belangrijkste speerpunten

Als we kijken naar projecten waarin instellingen in 2015 het meest investeren, valt op dat de digitale werk- en leeromgevingen (dlwo’s) op dit moment de grootste aandacht krijgen. Het wetenschappelijk onderwijs loopt duidelijk voorop als het gaat om nieuwe leermiddelen. Met name in het wo en mbo is daarnaast een focus op externe communicatie merkbaar. Meer dan logisch, als je kijkt naar de toenemende concurrentie tussen instellingen en de focus op instroom.

Structurele samenwerking tussen instellingen vindt nog weinig plaats

Nog steeds zien we dat onderwijsinstellingen, voornamelijk in het hbo en wo, veelal autonoom werken. Er wordt wel aangehaakt bij landelijke initiatieven en denkkaders, zoals SURFConext als centraal authenticatiemiddel, de HORA ReferentieArchitectuur en de Open Onderwijs API.

Maar echte samenwerking op ict-vlak tussen instellingen vindt nog bijna niet plaats. Een gemiste kans. Op dit moment zijn er nog weinig applicaties van onderwijsinstellingen echt goed via mobiele apparaten te benaderen. Instellingen staan dus midden in allerlei vernieuwings- en vervangingstrajecten. In combinatie met de druk op de uitgaven zou dit toch het meest logische moment zijn om dingen samen te doen?

Waarom ontwikkelt een kleine onderwijsinstelling in deze tijd nog zelf een volledig digitale werk- en leeromgeving die feitelijk ook prima (deels) samen met een collega-instelling kan worden ontwikkeld?

Waarom ontwikkelt een kleine onderwijsinstelling in deze tijd nog zelf een volledig digitale werk- en leeromgeving die feitelijk ook prima (deels) samen met een collega-instelling kan worden ontwikkeld? Waarom werken twee onderwijsinstellingen niet veel meer gezamenlijk aan een opleiding die ze beide geven? Er zijn kansen genoeg. Spontane samenwerking vindt, zo blijkt uit de antwoorden, nog nauwelijks plaats. Wellicht moet dit, net zoals dat bij rijksoverheidsorganen het geval was, van bovenaf gedicteerd worden.

Moderne digitale werkomgevingen in het onderwijs?

Meer dan 60 procent van de medewerkers en docenten vindt de digitale omgeving waar ze dagelijks mee werken modern. Dat percentage vind ik opvallend hoog. De vraag is natuurlijk wat het referentiekader van de respondenten is. Een reden kan het lage verloop binnen onderwijsinstellingen zijn. Wat een medewerker op de HR-afdeling bij een onderwijsinstelling modern vindt, zou een ‘collega’ in de private branche al wat verouderd kunnen vinden. Wel is het hierdoor logisch dat meer dan 52 procent aangeeft het meeste verbeterpotentieel te zien bij studentgerelateerde projecten. Dat zullen de bezetters van het Maagdenhuis waarderen!

Practice what you teach!

Zelf mag ik in mijn rol bij Finalist bij verschillende onderwijsinstellingen in de keuken kijken. Mijn advies is om ict-trends en technologieën op te nemen in opleidingsplannen van medewerkers, management en bestuur. Niet alleen op de traditionele wijze, maar zoals we onze studenten gaan opleiden middels ‘Do It Yourself’-technologieën en de ‘Makers Movement’-beweging. Maak zelf een app, creëer voorwerpen met een 3D-printer, werk mee in software projecten. Laat nieuwe ict integraal onderdeel zijn in deze vaardigheden. Zo ontstaat gezonde nieuwsgierigheid, begrip en creativiteit.

De relatie tussen ict en haar onderwijsdoelstellingen hoeft niet meer expliciet gemaakt te worden, maar is daar waar nodig vanzelfsprekend aanwezig. Er zijn al veel mooie verbeterprojecten, maar de effectiviteit en het draagvlak van deze projecten nemen zo naar mijn mening substantieel toe. Met eenzelfde doel: beter onderwijs!

Wil je meer weten over ons onderzoek? Scrol dan naar beneden om de infographic te bekijken (klik voor een grotere versie).

Foto intro met dank aan Fotolia.