Big data in de gezondheidszorg: het perfecte medicijn?

De opkomst van big data in de gezondheidszorg zorgt voor angst en enthousiasme. Kan de inzet van big data levens redden of op zijn minst de kwaliteit van leven verbeteren? Je zou kunnen bedenken dat hiermee bijvoorbeeld het gepersonaliseerde medicijn ontstaat: het medicijn dat perfect aansluit bij het individu en zijn gezondheidsklachten. Maar wat als, bijvoorbeeld, de behandelingswijze volgens die big data botst met het plan van de medisch specialist?

Het gepersonaliseerde medicijn

Zet Fred Balvert (science communicator, Erasmus MC), Tijs van den Broek (onderzoekswetenschapper TNO) en Alex Slatman (co-founder OBI4wan, social media monitoring) bij elkaar en gegarandeerd dat je een flinke portie denkvoer krijgt. Dat gebeurde tijdens de tweede dag van Social Media Week Rotterdam.

De juiste therapie op het juiste moment

In het ideaalbeeld dat deze drie sprekers schetsen gaat de inzet van big data zorgen voor de totstandkoming van het gepersonaliseerde medicijn: het medicijn dat de individuele patiënt met de juiste therapie op het juiste moment behandeld. Het persoonlijke medicijn is in het voordeel voor de patiënt: die krijgt het beste medicijn.

Geld besparen

Daarnaast gaat het geld besparen, doordat een big data-aanpak in de gezondheidszorg ons ‘kwaliteitsleven’ kan verlengen. Leroy Hood heeft in dit kader het concept van het zogenaamde P4-medicijn gelanceerd: een medicijn dat Predictive, Preventive, Personal en Participatory is.

Met behulp van big data zou je bijvoorbeeld kunnen voorspellen welke mensen een grote kans hebben op diabetes dankzij hun levensstijl en welke mensen niet (Predictive). Dit kan tot grote kostenbesparingen leiden: voorkomen is goedkoper dan genezen, zou je kunnen zeggen.

Bezwaren en gebrek aan samenwerking onder doktoren

Het persoonlijke medicijn is alleen te realiseren, als alle partijen openstaan voor big data in de gezondheidszorg. Tot nu toe verstoppen doktoren zich nog achter hun specialismen, maar, zo benadrukken de sprekers, big data is niet te stoppen. Specialisten zouden beter naar elkaar moeten luisteren. Het conservatieve en het angstige moet er uit. Het is als de boom waar Edwin Korver over spreekt: de kracht van Big Data is een nieuwe realiteit waar doktoren aan moeten wennen.

Wie weet de beste behandelingswijze?

Big data is (nog) niet leidend en doktoren en patiënten voelen er nog veel bezwaren bij. Uit de statistieken van big data zou je een goede behandelingswijze kunnen halen, maar wat als die botst met de inzichten van de doktoren? Wie heeft er dan gelijk?

Health communities

De meerwaarde van big data heeft zich nog onvoldoende bewezen in gezondheidszorg. Het is zoeken naar platformen waar patiënten en professionals bijeenkomen en georganiseerd worden in health communities. Groepen zouden zich hierin zich sterk kunnen maken en de industrie bespelen, door bijvoorbeeld collectief te roepen om de ontwikkeling van een bepaald medicijn. Zonder de betrokkenheid van patiënten en doktoren duurt het nog lang voordat de juiste inzet van big data gevonden is.

Verzekeringsmaatschappijen azen op je tweets en foto’s

Dan is er nog een ander dilemma: het verlies van privacy. Tegenover de afwachtende en angstige houding van de doktoren staat de gretigheid en het enthousiasme van verzekeraars, die absoluut kansen zien in wat jij en je buurman online zetten.

Op het moment dat jij iets openbaar op Facebook op Twitter zet, lever je data aan allerlei partijen die er baat bij hebben. Wat als je denkt aan een bepaalde verzekering en uit online bronnen blijkt dat je veelvuldig rookt?

Twitteren over bier drinken en ‘Katerzondag’

Balvert, Van den Broek en Slatman geven een voorbeeld van een willekeurige tweep, van wie zij de  laatste 100 tweets hebben gelezen. Er zaten tweets tussen over sigaretten kopen en roken. Verder gingen de tweets over onder andere uitgaan, bier drinken en ‘Katerzondag’. De persoon woont nog bij zijn moeder. Op basis hiervan zouden verzekeraars al een soort profiel van deze man kunnen samenstellen, wat consequenties heeft voor de verzekeringen. En sollicitaties, trouwens.

Je kunt gaan tegensputteren, maar je hebt zelf de informatie gepubliceerd. Iedereen mag gebruik maken van deze informatie, die jij aan het publieke domein beschikbaar hebt gesteld. Veel mensen staan hier nauwelijks bij stil en gooien werkelijk alles online. Het kan echter consequenties hebben als uit je wilde vakantiefoto’s op Facebook blijkt dat je erg onvoorzichtig bent geweest.

Voorlopig is dit scenario niet realistisch: Balvert, Van den Broek en Slatman wijzen op de regels die bepaalde zaken nu niet toestaan uit privacyoverwegingen. Dit blijft echter vaag; de sprekers erkennen dan ook dat het een grijs gebied is.

Big data verzamelen om gezondheidsrisico’s te signaleren

Vanuit de zaal komt een vraag over Denemarken, waar sommige mensen nu al verzekeringen mislopen op basis van hun foto’s op Facebook. Moeten we verzekeringsmaatschappijen in Nederland toestaan dat ze big data vergaren en analyseren om ziektes en verzekeringskosten te voorkomen? Mogen we dankbaar zijn dat Google epidemieën aan de hand van big data voorspelt?

Het verhaal laat genoeg denkvoer achter. Antwoorden op ethische en privacyvragen zijn er nog niet. Dat is enerzijds onbevredigend, anderzijds logisch. Big data is krachtig, maar betrokkenheid en integriteit zijn cruciaal om de voordelen voor de gezondheidszorg eruit te trekken. Het is voor iedereen afwachten hoe dit daadwerkelijk gaat uitpakken, maar over één ding is geen twijfel: de inzet big data kan levens gaan redden.

Foto intro met dank aan Fotolia.

Dion van der Vaart schreef dit artikel ten tijde van zijn dienstverband bij Eigen & Wijze Internet Marketing.