Online beeldmateriaal: hier vind je de beste gratis foto’s

Stockfoto’s zijn de liftmuziek van de beeldkunst, ik zei het eerder al, toen ik inging op de rechten en kosten van beeldmateriaal. Ik kreeg veel bijval van jullie. Maar hoe voorkom je nou die ultieme sufheid van stockmateriaal? Daar ga ik dit keer op in, met een overzicht van de beste gratis fotosites, van stockfotografie tot search engines, van fotocommunities tot specialistische sites. En ‘to stock or not to stock’, die keuze is dan aan jou. 

Gratis online de mooiste foto’s vinden

In dit artikel geef ik een overzicht van een aantal van de beste bronnen die het internet te bieden heeft. Dat doe ik overigens niet volgens de huidige mode, om alles in top-tiens te presenteren. Dat zou suggereren dat ik alle sites bekeken en gerangschikt heb – en dat heb ik niet, daarvoor zijn er simpelweg te veel.

Er zijn op het web vier soorten bronnen te onderscheiden:

1. Stockfoto sites
2. Fotocommunities en repositories
3. Search engines
4. Specialistische sites

Ik geef van alle vier de categorieën een paar goed bruikbare voorbeelden.

Stockfoto sites

Freeimages.com: 350.000 foto’s

Dit is een van de sites die Frankwatching.com zijn eigen auteurs aanbeveelt. De site is onderdeel van GettyImages, die de gratis foto’s vooral gebruikt als lokkertje voor zijn betaalde foto’s op iStockphoto.com. Als je een zoekterm invoert worden bovenaan niet de resultaten van Freeimages.com neergezet, maar die van iStockphoto.com. Als je die links laat liggen, kun je op deze site best aardige foto’s vinden. Naar hun eigen zeggen 350.000 stuks.

Dreamstime: gratis resultaten bovenaan

Dreamstime is eigenlijk een betaalde fotosite. Met een voorraad van bijna 25 miljoen foto’s zijn er echt mooie foto’s te vinden, vooral bij de betaalde. Om bezoekers te lokken heeft ook Dreamstime een gratis sectie. De keuze is hier aanzienlijk beperkter en de zoekmogelijkheden ook. Net als bij Freeimages worden er bij de zoekresultaten ook hier betaalde resultaten opgenomen. Wat Dreamstime beter doet, is de gratis resultaten gewoon bovenaan zetten. Zoals het hoort, want die zoek je immers als de zoekoptie ‘free images’ aan hebt staan.

Ik zal verder geen gratis stockfotosites behandelen. Ze zijn redelijk uitwisselbaar, is mijn ervaring. De een biedt wat meer zoekmogelijkheden dan de ander, de ander heeft weer meer gratis foto’s, maar in het algemeen lijken ze met elkaar gemeen te hebben dat ze vooral als lokkertje gelden voor een betaalde fotocollectie die ze of zelf hebben, of waar ze mee samenwerken. Op één geweldige uitzondering na: Death to the Stock Photo.

Death to the Stock Photo: wat zijn die foto’s mooi!

Death to the Stock Photo is opgericht door mensen die dezelfde ergernis voelen als ik. Ze zijn zelf foto’s gaan maken en stellen die aan iedereen beschikbaar. Ondertussen hebben ze ook een betaalde verzameling foto’s in de aanbieding.

Ironisch genoeg zijn ze zelf natuurlijk ook een stockfotosite, maar wat zijn die foto’s mooi! Erg leuk is de optie maandelijks een verrassingspakketje foto’s gemaild te krijgen. Lijkt me een mooie variant op black box cooking, maar dan voor webdesigners. Littlevisuals.co doet trouwens hetzelfde.

Fotocommunities en repositories

Het mooie van fotocommunities is dat die voor een groot deel bevolkt worden door liefhebbers. Dat heeft twee voordelen: ze leveren kwaliteit, en ze hoeven er meestal geen geld voor te hebben.

Flickr: zo vind je er geschikte foto’s

De bekendste en beste van alle fotocommunities. Flickr behoeft geen verdere toelichting maar ik kan wel een tip geven voor het vinden van geschikte foto’s. Gebruik de Advanced Search van Flickr. Helemaal onderaan de pagina staat de optie “Only search within Creative Commons-licensed content” met daaronder de optie “Find content to use commercially”. Tik beide opties aan als je de content voor een commerciële website of app gaat gebruiken.

Gebruik de metadata

Verder is het handig om je zoekterm in eerste instantie alleen over tags te laten gaan. De ervaring leert dat mensen die mooie foto’s maken, ook de moeite nemen er goede metadata aan te koppelen. Dat lijkt misschien een vreemde redenering, maar dat is het als je erover nadenkt niet. Het gaat hier om mensen die gepassioneerd zijn over hun foto’s en daar alle moeite voor doen. De optie ‘tags only’ staat helemaal bovenaan de zoekpagina.

Gebruik Tumblr en Pinterest niet als bron

Overigens: hoewel Tumblr of Pinterest op het eerste gezicht verwantschap vertonen met Flickr, is het af te raden die sites te gebruiken. Niet alleen omdat het vinden van toepasselijke foto’s bij gebrek aan een goede zoekfunctie bijna niet te doen is. Het belangrijkste bezwaar is dat volstrekt onduidelijk is hoe de rechten geregeld zijn van de foto’s die je er vindt. Er zijn meerdere gevallen van argeloze (her-) gebruikers die een advocaat op hun dak hebben gekregen.

Wikipedia en de Wikimedia Commons: onwaarschijnlijk grote bron van beeldmateriaal

Je zou kunnen zeggen: als Wikimedia het niet heeft, vergeet het dan maar. De Wikipedia is een onwaarschijnlijk grote bron van beeldmateriaal die je zonder kosten kunt hergebruiken. Je kunt zoeken via de Wikipedia zelf, maar je kunt ook direct naar de centrale bron gaan die door alle Wikipedia’s en andere projecten van de Wikimedia Foundation gedeeld worden: de Wikimedia Commons.

Altijd checken

Deze repository wordt door een eigen webinterface ontsloten. Je kunt er op vele manieren zoeken: op datum, op fotograaf, op locatie en ook op licentietype. Check die altijd! Ook al is Wikimedia er in principe voor de gratis te hergebruiken content, er zijn uitzonderingen.

Fijnmazige categorisatie

De krachtigste manier van zoeken is via de zeer fijnmazige categorisatie die Wikimedia onder de noemer topics heeft aangebracht. Hier kun je bijvoorbeeld via Nature/Weather/Weather phenomena/ Mountain weather phenomena/Alpenglow deze foto vinden:

Search engines

Je kunt al die genoemde sites en nog veel meer ook in één keer via een zoekmachine doorzoeken. Daar zijn zowel voor- als nadelen aan verbonden.

Google Images: handig, maar niet waterdicht

Google Images of Google Afbeeldingen, zoals dat onderdeel van de Google zoekmachine bij ons heet, biedt een paar mooie functies om heel gericht te zoeken. Nadat je een zoekopdracht hebt gegeven en de resulterende afbeeldingen getoond worden, kun je via de knop ‘Zoekhulpmiddelen’ de resultaten filteren op verschillende kenmerken zoals grootte van de afbeelding of periode waarin de foto genomen genomen is.

Mooi is de mogelijkheid om naar afbeeldingen met personen te zoeken. En meer dan praktisch is de functie om op de (overheersende) kleur van een afbeelding te zoeken. Als voorbeeld: zoek eens op ‘wolken’ en geef daarna aan dat je alleen de rode resultaten wilt zien.

Bij Google kun je ook aangeven op welke licentiemodel je wil zoeken. Dat lijkt gezien mijn voorgaande artikel handig, zelfs onontbeerlijk, maar betrouwbaar is het niet. Het vreemde is dat er hier andere termen gehanteerd worden dan wanneer je met hetzelfde Google via Advanced Search op licentiemodel wil zoeken.

Check altijd de voorwaarden

De filter op Google Afbeeldingen gebruikt termen als “gelabeld voor hergebruik, inclusief aanpassing” terwijl Google Advanced Search het over “onbeperkt te gebruiken of te delen” heeft. En hoe deze termen dan weer op de benamingen zijn terug te voeren die Creative Commons gebruikt, is ook niet helder. Kortom, als je Google Afbeeldingen gebruikt, kijk dan te allen tijde op de oorspronkelijke pagina van de afbeelding om te zien onder welke voorwaarden je hem mag gebruiken.

Concurrent Bing van Microsoft zou ik voor afbeeldingen niet willen aanraden. De filters werken niet goed en op licentie zoeken is al helemaal niet mogelijk.

CC Search: zekerheid over de licentie

Wat ook een aardige suggestie is: gebruik de Zoekpagina van Creative Commons zelf. Die hebben een meta-zoekmachine gemaakt waarmee je op basis van een licentiemodel over dertien verschillende bronnen zoekt. Werkt niet altijd soepel, maar je weet in ieder geval dat het goed zit met de licentie.

Specialistische sites

Als laatste categorie wil ik nog een paar speciale en specialistische sites meegeven.

OpenStreetMap: CC kaartmateriaal

Op OpenStreetMap vind je geen foto’s, maar kaartmateriaal onder Creative Commons licentie. Zeer goed van kwaliteit, en handig als je een afbeelding van een locatie of route op je site nodig hebt. Je kunt hier simpelweg een plaatsnaam en een schaalgrootte opgeven en vervolgens de kaart in .png-formaat dowloaden.

New Old Stock: voor inspiratie

De site NewOldStock verzamelt oud beeldmateriaal van publieke archieven. Niet te doorzoeken, maar bron van inspiratie. Aan te raden als je een keer echt wat anders wil.

The Commons: historische afbeeldingen van over de hele wereld

Tot slot nog even terug naar Flickr. Veel van de foto’s die op New Old Stock worden aangeboden, kun je ook vinden via een initiatief van Flickr dat The Commons heet. Dit project stelt zich ten doel om alle publieke archieven van over de hele wereld in kaart te brengen. Het resultaat is indrukwekkend: een gigantische verzameling van historische afbeeldingen van over de hele wereld. Tussen de allergrootste namen als Library of Congress en Nasa vind je er bijvoorbeeld ook de Nova Scotia Archives (yep, veel ijs en sneeuw) het Stockholm Transport Museum en ook ons eigen Nationaal Archief.

Er zijn kortom talloze bronnen voor mooi, interessant en origineel beeldmateriaal. En als het er uiteindelijk toch niet voor je bij zit, kun je natuurlijk ook een camera pakken, naar buiten gaan en zelf een mooie foto maken.

Foto intro van Vincent AF via Flickr (CC BY-SA 2.0)