Zijn alle uitgaven straks overgeleverd aan de ‘wijze’ crowd?

Het is weer vakantie, en dat betekent dat er ruimte is voor nieuwe televisieprogramma’s. Zo ook het dagelijkse SBS6-programma ‘Geld maakt gelukkig’. In dit tv-programma doen drie Nederlanders die in acute geldnood zitten, hun best om het publiek in de studio voor zich te winnen. Worden voortaan alle projecten overgeleverd aan de sympathie van de ‘wijze’ Nederlandse burger?’

Het publiek bepaalt wie geld krijgt

In het televisieprogramma ‘Geld maakt gelukkig’ doen drie Nederlanders die in acute geldnood zitten, hun best om het publiek in de studio voor zich te winnen. Het publiek krijgt via filmpjes en een interview in de studio inzicht in de persoonlijk situatie van elke deelnemer en diens behoefte aan geld. Het publiek bepaalt hoeveel geld de deelnemers krijgen. Er is maximaal € 10.000 te verdienen. Het ‘expertpanel’ dat bestaat uit Prem Radhakishun en budgetcoach Eef van Opdorp, kan de kandidaten kritisch aan de tand voelen en tips geven.

Interessante televisie

In de afleveringen die tot nu toe uitgezonden zijn, kwamen diverse kandidaten langs die om uiteenlopende redenen niet over het geld beschikken om hun schulden af te lossen, hun dromen waar te maken of dure medische ingrepen te laten doen. De reden is dan vaak dat ze werkeloos of ziek zijn en in de bijstand zitten. Dat levert interessante televisie op, moet ook programmamaker Talpa gedacht hebben: een portie leed en emotie achter de geldvraag en een ‘mooi gebaar’ dat wij als publiek iets voor onze medemens kunnen doen.

Grote parallellen tussen tv-programma en crowdfundingwebsites

Er zijn grote parallellen te trekken tussen dit tv-programma en de vele crowdfundingwebsites waar mensen geld ophalen voor bijvoorbeeld kunst-, cultuur- en sociale projecten, ontwikkelingssamenwerking of de ontwikkeling van nieuwe producten.

Bij beiden houden de geldvragers een pleidooi: via een filmpje laten ze zien wat hun project inhoudt en hoeveel geld ze nodig hebben. Vervolgens kan het publiek bepalen hoeveel (eigen) geld ze willen doneren. Het succes wordt voor een belangrijk deel bepaald door het filmpje. Bij crowdfundingwebsites speelt ook de social media-campagne een grote rol, die moet namelijk een groot publiek interesseren om te gaan doneren.

Soms vindt er door de crowdfundingplatformen nog een vorm van voorselectie plaats of kunnen experts meningen geven over de slaagkans van projecten. Vergelijkbaar met het kritische ‘expertpanel’ van het tv-programma.

Verschillende manieren van crowdfunding

In vaktermen wordt dit donation based crowdfunding genoemd, wat aangeeft dat het om giften gaat, zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat. Wanneer er wel een tegenprestatie wordt gevraagd, kennen we andere vormen van crowdfunding:

• equity crowdfunding (aandeelhouderschap);
• reward based crowdfunding (product of dienst als tegenprestatie);
• of social lending (rente op het geleende geld).

Sympathie van de crowd

Het tv-programma ‘Geld maakt gelukkig’ geeft een aardig inzicht in de motivaties van de crowd bij het wel of niet financieren van projecten. Ook wordt duidelijk wat er nodig is om de sympathie van de crowd te winnen. Een greep uit de sentimenten van het publiek: “Hij is niet echt zielig en kan zich prima redden”, “Waarom kan de tandarts niet gratis de kronen vervangen en moeten ‘wij’ dat bepalen?”, en “Moet die mevrouw niet eerst afvallen, zodat ze makkelijker een baan vindt en zelf haar schuld kan terugbetalen, of geen maagverkleining nodig heeft?” Ook wetenschappers doen volop onderzoek naar de motivaties van donateurs en de manier waarop hun bereidheid om te geven kan worden vergroot.

Oordeel van de crowd kan voorspellend zijn

In eerste instantie lijkt het prima dat geldzoekers via crowdfunding een extra kans krijgen om aan geld te komen. Soms kan het oordeel van de crowd zelfs een indicatie zijn voor het potentiële succes in de verdere levenscylcus van een product of dienst. Daarnaast is crowdfunding een manier om een fanbase op te bouwen die later weer een belangrijke rol speelt bij de promotie van het product of de dienst. Bovendien kan het een manier zijn om talloze goedbedoelde sociale projecten te financieren en de betrokkenheid van burgers met hun medemens te vergroten.

Overheden en bedrijven moeten hun eigen verantwoordelijkheid houden

Het wordt alleen wel zorgelijk als steeds meer overheden crowdfunding gaan zien als een vervanging van hun eigen financiering van publieke diensten en goederen, zoals kunst, cultuur, ontwikkelingssamenwerking en lokale wijkprojecten om de natuur en de speeltoestellen op te knappen. Uit een artikel van de NRC blijkt dat gemeenten steeds meer hun hoop vestigen op de participerende burger. Een hoop die gevoed wordt door de toenemende druk om de overheidsuitgaven te verlagen.

Overheid kan niet alles overlaten aan de crowd

De overheid moet zich blijven realiseren dat ze niet alles kunnen overlaten aan de sympathie van het publiek. Burgers kunnen onvoldoende bereid zijn om in nodige diensten te investeren. Wanneer de crowd niet zelf investeert, maar alleen stemrecht heeft over hoe het overheidsgeld verdeeld wordt, bestaat ook het risico dat projecten worden overgeleverd aan de grillen van de crowd. Alleen projecten die op een brede sympathie kunnen rekenen, krijgen dan financiering.

En dan hebben we het ook nog over burgers die reageren op deze online oproepen, burgers die niet noodzakelijk representatief zijn voor de brede bevolking. Overheden hebben bovendien de publieke taak te investeren in onrendabele, impopulaire maar noodzakelijke projecten, met het oog op het algemeen belang en de langere termijn.

Crowdfunding is geen garantie voor succes

Die eigen verantwoordelijkheid geldt ook als een bedrijf het investeren in nieuwe producten en diensten teveel laat bepalen door de waardering van eigen consumenten en gebruikersgroepen, door bijvoorbeeld hele productontwikkelingen af te laten hangen van crowdfunding. Het is uiteraard een goede indicatie en graadmeter, maar het is nooit een garantie voor succes van het product of dienst.

Bedrijven blijven dus visie en leiderschap nodig hebben om succes te kunnen hebben. Apple is hier een mooi voorbeeld van. Apple was dood verklaard, waardoor het alle middelen in had gezet op de iPhone en de iPad. Hierdoor heeft het succes bereikt op een moment dat weinigen in de kans van slagen geloofden en de consument nog niet wist wat hij wilde.

De crowd is niet altijd wijs

De crowd is op bepaalde vlakken en in bepaalde situaties misschien ‘wijs’, maar emoties en kuddegedrag kunnen deze wijsheid verstoren: denk aan Surowiecki’s voorwaarden voor de ‘wisdom of crowds’. Wijsheid die inhoudt dat je af en toe geld opzij zet voor dingen die je niet direct nodig hebt, en de vervelende belastingen en verzekeringspremies betaalt.

 Foto intro met dank aan Fotolia.