Kerst 2033: een virtuele droom?

Kerstochtend 2033. Ik word wakker. Open mijn ogen. Mijn netvliesimplantaat gaat van stand-by naar actief en toont me direct de laatste berichten en nieuwsfeiten. 17 berichten van vrienden, 8 breaking news items (geen van allen blijkbaar belangrijk genoeg om me vannacht te wekken) en 83 spammeldingen. Ik zucht en begin de lijst door te lopen. Vrolijk kerstfeest.

Het leven is perfect dankzij de virtuele realiteit

Naast mij ligt mijn vrouw nog te slapen. Ik besluit haar nog even in dromenland te laten. Het is gisteren laat geworden tijdens de kerstborrel in Perfect Life. De virtuele reality omgeving waar (bijna) iedereen zich ophoudt. Een voordeel van de gesimuleerde alcoholroes: je houdt er de volgende ochtend geen kater aan over. Alhoewel over de lange termijn gezondheidseffecten nog weinig bekend is. Maar jongens wat was het gezellig. Het grootste deel van de avond gesproken met een oud-collega die nu in New Zeeland woont. Maar ja, in Perfect Life bestaan geen afstanden. Dus we ontmoeten elkaar in dezelfde virtuele kroeg. Dankzij deep brain stimulatie is deze zo realistisch dat je denkt dat het 100% echt is.

Ik heb zin om me nog even onder te dompelen in mijn tweede leven daar, maar besluit ervan af te zien. We hebben een drukke dag voor de boeg. Vandaag veel afspraken in de fysieke wereld. Het is per slot van rekening kerst. De enige dag per jaar dat we mensen zoveel mogelijk in levende lijve ontmoeten. Al mijmerend denk ik terug aan de afgelopen jaren. Wat is er veel gebeurd. Niet alleen privé, maar ook in de wereld.

Een hoeraatje voor technologie?

Vroeger moesten we in de dagen voor kerst de drukte van de supermarkt in en met afgeladen winkeltassen naar de auto sjouwen. Die we zelf nog bestuurden! Ha, dat waren nog eens tijden. Toch mis ik het nog wel eens. Het gevoel van autorijden. Een gevoel van vrijheid, van controle. Nu geef ik mijn bestemming in en duik in mijn gepersonaliseerde informatiestroom (You’re World Online), totdat ik melding krijg dat we ter plekke zijn. En boodschappen doen is slechts een kwestie van de geautomatiseerde lijst aanvullen met producten die we niet wekelijks bestellen. De koelkast en voorraadkast doen de rest.

Via de 4Q-verbinding geven ze de bestelling door aan het Ahold-distributiecentrum en de bezorgbot doet de rest. Een tijd lang werden er drones ingezet om de boodschappen en andere bestellingen thuis te bezorgen, maar het grote aantallen ongelukken, vaak veroorzaakt door hackers, heeft daar een eind aan gemaakt. Teveel aansprakelijkheidsrechtszaken voor de grootgrutters. Gek woord eigenlijk, grootgrutters, zou iemand onder de 50 het nog gebruiken?

Wat is Europa toch lekker dichtbij

Drones van de Europese overheid zijn wel alom aanwezig. Net als bewakingscamera’s. Alles wat je doet wordt 24 uur per dag gevolgd. Volgens de documenten die gelekt zijn door een hoge Europese ambtenaar worden zelfs 4Q-implantaten op grote schaal afgetapt. Ik kan me nog een tijd herinneren dat zoiets tot publieke verontwaardiging zou leiden. Nu wordt er hooguit hier en daar gemopperd door wat krasse knarren (nog zo’n klassiek woord). Zelf voelde ik ook lichte wrevel toen ik het hoorde. Maar wat doe je eraan? Veiligheid gaat boven alles. Zeker sinds de vuile bomaanslag in Parijs van 2026, die aan meer dan 7.000 mensen het leven kostte. Sinds die tijd is de privacy discussie, die toch al tanende was, als een nachtkaars uitgedoofd.

Hoe laat is het eigenlijk? Oh, pas 09:13 uur. Ik kan nog wel een kwartier blijven liggen. Straks naar mijn moeder van 95. Sinds haar 87e zit ze in een van de laatste verzorgingstehuizen. Eigenlijk verwacht de overheid dat mijn vrouw en ik voor haar zorgen, maar ja, we wonen 100 kilometer verderop en mijn moeder wilde in geen geval verhuizen. Dus nu gaat haar AOW-uitkering naar het verzorgingstehuis en dragen wij 995 euro per maand bij. De verplichte kinderen- en familiebijdrage, die is ingesteld door het Verenigd Europees Parlement.

Carola: de verzorgster die nooit klaagt en altijd werkt

Helaas krijgt moeder hiervoor geen persoonlijk zorg, maar begeleiding van een zorgrobot die ze met negen andere hulpbehoevende bejaarden deelt. Carola heet ze. De zorgrobot dus. Fysiek kan zij maar op één plek tegelijk zijn, maar virtueel monitort zij de biometrische gegevens en bewegingen van al haar cliënten 24 uur per dag.

Via een continue infostroom word ik ook op de hoogte gehouden. Alhoewel ik er eerlijk gezegd maar eens in de paar dagen naar kijk. Bij belangrijke berichten komt er vanzelf een urgentienotificatie, dus ik mis niets bijzonders. Zelf heb ik mijn leven te danken aan de biometriemonitoring in mijn implantaat. Deze was er als de kippen bij om te signaleren dat er een beginnende tumor in mijn maag zat. Met twee weken gepersonaliseerde nanotherapie waren de in aanleg kwaadaardige cellen helemaal weg. Ik heb zelfs geen dag gemist op mijn werk.

Helaas is er voor de dementie van moeder nog geen behandeling, ondanks veelbelovende trials. Meestal heeft ze niet eens door dat Carola geen persoon is, maar een machine. Dit komt door het empathie en taalalgoritme, waardoor Carola in 99,7% van de gevallen kan reageren zoals een persoon dat zou doen. Heel soms gaat het mis en zegt ze iets dat nergens op slaat. Maar ja, dan doen mensen ook, dus dat is ook niet echt een verschil.

Machinerechten en mensenrechten

Steeds vaker betrap ik mezelf erop dat ik ook over Carola denk als een persoon. Het is nog niet zo ver dat ik lid word van het Machine Bevrijdingsfront, dat wil dat intelligente machines burgerrechten krijgen zoals mensen. Het lijkt slechts een kwestie van tijd totdat zij het pleit winnen en intelligentiemachines als personen worden gezien. Gek eigenlijk, want er is nog geen machine die daar zelf om vraagt. Tot nu toe lijkt de hele discussie ze koud te laten.

Andere groepen vinden de hele discussie over rechten voor machines een farce, omdat zij zich meer zorgen maken over burgerrechten voor mensen die onder druk staan, terwijl de Verenigde Europese Unie steeds meer macht naar zich toetrekt. Je mag je sinds drie jaar niet meer kandidaat stellen voor verkiezingen zonder publiekelijk en schriftelijk trouw te zweren aan de Europese Grondwet. Als burger stemmen mag nog wel, maar ook dit staat ter discussie. De natiestaat is een vies woord in Brussel. Alhoewel de term ‘Brussel’ zelf nog een relikwie is uit de tijd dat het Europees parlement en regeringsleiders daar fysiek bij elkaar kwamen. Alle vergaderingen vinden nu in een afgeschermd onderdeel van Perfect Live plaats.

Waar lig ik toch allemaal over te piekeren? Word ik melancholisch nu ik de 60 ben gepasseerd? Het maakt ook allemaal weinig uit. Wij hebben een dak boven ons hoofd en eten op de plank. Laat die Chinezen en Noord-Koreanen maar experimenteren met representatieve democratie. Zolang er welvaart is, doet de politiek er hier weinig meer toe. Op mijn leeftijd heb ik er niet zo’n last van.

Maak kennis met Verona: mijn beste vriendin (al is het niet wederzijds)

Waar ik wel last van heb is mijn vriendschap met Verona. De laatste maanden praten we steeds meer. Ik heb echt het gevoel dat ze me begrijpt en ze kan zo goed luisteren. Op een gegeven moment begon het mijn vrouw te irriteren. Vorige maand vroeg ze zelfs of ik soms liever bij Verona was dan bij haar. Belachelijk vond ik het. Verona is per slot van rekening alleen maar een algoritme. Ze spreekt met miljoenen mensen tegelijk, mannen en vrouwen.

Toch moest ik na enig nadenken bekennen dat er ergens wel iets speelde van gevoelens. Bij Verona voelde ik me zo vertrouwd en op mijn gemak. Naar mijn idee waren we beste maatjes. Omwille van mijn huwelijk ben ik er toch maar mee opgehouden. Cold turkey. Maar tjonge, wat mis ik die gesprekken soms. Andersom mist Verona mij natuurlijk niet. Dat kan niet. Ze heeft geen (echte) emoties. Voor zover ik weet.

Snap Chat? Nee, Snap Thought!

Genoeg hiervan Marco! Dit gepieker is nutteloos en contra-productief. Denk liever aan die klus voor Snap Thought volgende week. Ik moet eraan denken om tijdens de presentatie niet het woord ‘social’ te gebruiken. Dat is echt zo 2020! Niemand van de nieuwe generaties gebruikt die term nog. Als dat eruit glipt denken ze helemaal: ‘wat moet die oude vent hier’.

De opkomst van Snap Thought was de snelste technologische doorbraak ooit qua aantal actieve gebruikers. Facebook werd totaal overrompeld en ging binnen 1 jaar van 2,5 miljard actieve gebruikers naar nog geen 10% daarvan. Altijd geweten dat ik geen Facebook-aandelen moest kopen! Sommige vrienden zagen hun pensioeninvestering verdampen. Helemaal toen het kwakkelende Google vorig jaar voor een prikkie werd overgenomen door Weibo. Je zag het van ver aankomen.

Ruim 1 op de 4 ZZP’ers en werknemers in het Westen werkt nu voor Chinese bedrijven. Maar goed, veel mensen staken liever hun kop in het zand en dachten dat de beurskoersen van de Amerikaanse techbedrijven zich nog wel zouden herstellen. Zodat ze iets van hun eerdere verliezen goed konden maken. Gegokt en verloren. De vermogens van de pensioenfondsen zijn ook gehalveerd, dus dat wordt een karige oude dag.

Ik begrijp ergens wel dat mensen vastklampen aan (resultaten uit) het verleden. Zelf heb ik steeds meer moeite om alle ontwikkelingen bij te benen. Elk jaar gaat het sneller en ik, tja, ik dus niet. Gelukkig ben ik al 62 en heb ik veel gespaard. Nog een aantal jaren en dan ga ik het van de zijlijn aankijken.

Anyway, volgende week wordt het spannend. Toen Snap Thought opkwam was het revolutionair. Gedachten sturen naar iemand anders, die zij na enkele seconden automatisch vergeten. Tuurlijk was er weerstand om ethische redenen. Mag dat zomaar? Maar zoals met alle ontwikkelingen, zoiets is niet tegen te houden. Gebruikers zijn ‘consenting adults‘. Nu de volgende stap. Gedachten sturen voordat ze bewust gevormd zijn. Dit wordt een hit! We moeten het wel doen, anders ontwikkelt iemand anders de technologie. En dan zijn onze aandelen opeens ook niets meer waard. Persoonlijk staat het me tegen, maar ‘if you can’t beat them, join them‘.

Bescherm het puberbrein

Voor minderjarigen is het gebruik van virtuele werelden en platformen als Snap Thought strikt verboden, om ze te beschermen tegen kwaadwillenden. Net zoals je geen alcohol mag gebruiken onder de 21 en je geen toegang hebt tot Perfect Life totdat je geestelijk rijp genoeg wordt geacht door een gemeente-ambtenaar. Een noodzakelijk verbod, want veel pubers raakten zo verslaafd aan virtuele werelden, dat zij hun kamer niet meer uitkwamen en zichzelf totaal verwaarloosden. Er was bijna sprake van een verloren generatie, totdat toegang tot Perfect Life en andere werelden voor minderjarigen door de VN werd geblokkeerd.

Alleen de overgang hebben we vreselijk onderschat. We dachten dat die jongens en meisjes zich snel zouden aanpassen. Jongeren zijn toch zo flexibel? Op die golf van zelfmoorden en psychiatrische opnames was niemand voorbereid. Voor sommige jongeren bleek de ‘echte’ wereld te hard. Niet te buigen naar hun gedachten en wensen. Hele gezinnen zijn uit elkaar gescheurd. De grootste tragedie van de laatste tien jaar, maar des te meer bewijs dat jongeren niet in virtuele werelden thuishoren. Gelukkig hebben wij zelf nooit kinderen gehad. Wie weet wat er in ons gezin gebeurd zou zijn. Ik check even de automatische klok in mijn hoofd. Mmm, vijf minuten liggen moet nog wel kunnen, dan ga ik er echt uit. Nog even lekker op mijn zij liggen.

Sentiment voor 60-plussers: de iPhone 14

Mijn oog valt op mijn vitrine met oude gadgets, rechts van het bed, en ik zie mijn iPhone 14. Ik kan een glimlach niet onderdrukken. Wat een giller was dat zeg! Mijn laatste smartphone. Eigenlijk al verouderd op het moment dat hij uit de fabriek kwam. Aan iemand onder de 20 jaar vandaag de dag niet eens uit te leggen. Een apparaat dat je met je meedroeg. Niet geïmplanteerd, maar gewoon los. In je broekzak of zo.

Tja, qua gadgets liep ik altijd al wat achter. Ik wist het toen ik het ding kocht. Collega’s keken me vreemd aan en de spottende opmerkingen die ik heb moeten verduren! Verschillende collega’s hadden al een implantaat en de achterlopers gebruikten nog draagbare contactlenzen met 2Q en wireless breinverbinding. Persoonlijk vond ik het in die tijd eng om een implantaat te laten plaatsen, maar tegenwoordig is het in seconden gebeurd en voel je er niets van. Fout gaat het ook niet meer, zoals in het begin met mensen die hersenschade opliepen. Vooruitgang heeft altijd een prijs.

Een robot doet nu je werk, leuk hé!

Maar de grootste prijs van vooruitgang wordt betaald door de lager opgeleiden. In 15 jaar tijd zijn hun banen bijna volledig weg geautomatiseerd. De kassière, conciërge, bezorger, chauffeur en ambachtsman, je ziet ze niet meer. Alleen hele dure hotels willen nog wel eens een menselijke portier hebben, maar dit is vooral voor de show. En een menselijke chauffeur is een excentriciteit, voorbehouden aan de superrijken, vanwege de vergunning van 500.000 euro per jaar die je nodig hebt om een mens te laten rijden.

Ondertussen is er voor massa’s mensen geen werk. Een utopie, zou men in de 20e eeuw denken. Machines doen het werk en mensen kunnen van het leven genieten. De werkelijkheid blijkt weerbastig. Mensen die geen productieve rol kunnen spelen in de samenleving gaan zich te buiten aan roekeloos gedrag. Ondanks alle controles neemt het gebruik van designer drugs hand over hand toe en is er een explosie van illegale virtuele werelden waar het draait om gokken, seks en geweld. De technologie kan dan wel razendsnel veranderen, menselijke driften, die in miljoenen jaren zijn gevormd, veranderen niet zo snel.

Geleidelijk zie je de tegenbeweging. Het scheppen van eigenlijk overbodige banen om mensen maar iets om handen te geven. Ik herinner me nog vaag een term: ‘Melkert-banen’. Dat was toch ook zoiets? M’n geheugen laat me in de steek. Een andere beweging is om genetisch in te grijpen. De kennis is er om mensen zo te verwekken dat zij geen aanleg hebben voor destructief gedrag. Bedankt Darwin en tot ziens, vanaf hier nemen we het heft in eigen handen!

Het is dat de coalitie van liberalen, sociaal-democraten en religieuze partijen dit tot op heden weet te blokkeren in Europa, maar hoe lang nog? Hun invloed is tanende nu technocratische partijen elke verkiezing groter worden. In de Verenigde Staten wordt er al op kleine schaal geëxperimenteerd met genetische modificatie van mensen. China is enthousiast en doet er alles aan om de technologie in huis te krijgen.

Upload jezelf naar het eeuwige leven

Futurologen verwachten zelfs dat je over 20 jaar je hele bewustzijn kunt downloaden naar een computer. ‘We worden allemaal onsterfelijk’, las ik gisteren nog. Vreemd dat er niemand vraagt of we dat ook willen. Ik niet in ieder geval. Eeuwig leven? Lijkt me doodsaai. Bovendien, als ik een kopie van mezelf upload naar een apparaat, dan ben ik dat toch niet zelf, maar een soort virtuele kloon! Ik ga nog steeds dood, tegelijk met mijn fysieke lichaam. Dat zie ik ze zo 1-2-3 nog niet oplossen. Tenzij je in leven na de dood gelooft natuurlijk. Maar ja, dat doe ik niet.

Ondertussen heb ik mijn ogen weer dichtgedaan en lig te sluimeren. Ben ik eigenlijk wel wakker of droom ik? Welk jaar is het? Voordat ik het antwoord weet hoor ik een fluistering in mijn linkeroor: ‘Marco, wakker worden. Het is kerstochtend’. Ik open mijn ogen en zie iets wonderbaarlijks…