Kijk anders naar wat als gewoon wordt beschouwd

Meer te onpas dan te pas wordt het woord gebruikt, dikwijls in combinatie met het bijvoeglijke ‘digital’. Digital disruption, een allitererend woordenduo met onvoorspelbare afloop.

Traditie vs. Disruptie

Disruptie is verstoren, in de war brengen, uit elkaar vallen, ter discussie stellen, iets wat heel gebruikelijk was aan de kaak stellen. Zij die het adagium ‘zo doen we het altijd’ hoog in het vaandel hebben, zijn de kwetsbaren. Een disruptie is een gebeurtenis die een ongeplande afwijking van een in de ogen van de organisatie (bedrijf, overheid) terecht gangbare werkwijze verstoort. Let vooral op de toevoeging ‘in de ogen van de organisatie’. Disrupten gaan ervan uit dat er maar één ding vanzelfsprekend is en dat is dat niets vanzelfsprekend is.

Verboden voor vrouwen

Vissersclub ‘De Hoop’ in Woudrichem denkt er niet aan. Je mag er lid worden als je 58 weken (een jaar en zes weken, vraag me niet waarom) in Woudrichem woont èn een man bent. En toen dame Nanka van de Meer zich meldde waren de rapen gaar. Het mocht niet. Nee, het is geen discriminatie, zei het bestuur, het is traditie. Een civiele procedure wordt gestart.

Anders kijken

‘Traditie’, ‘gangbaar’, ‘vanzelfsprekend’, het zijn de grootste natuurlijke vijanden van disruptie. Niets ontslaat ons van de plicht om voortdurend anders te kijken naar hetgeen als gewoon wordt beschouwd. En anders kijken wordt ons steeds makkelijker gemaakt. Kodak, Free Record Shop, Getty Images, Nokia, ze sliepen terwijl er werd geknaagd aan hun stoelpoten. De disrupten zien immers alles, want alles is tegenwoordig zichtbaar, deelbaar en denkbaar.

De verleiding om je af te vragen waarom iets gaat zoals het gaat wordt steeds groter. De Woudrichemse Nanka van de Meer werd misschien geïnspireerd door de Zeeuwse Lilian Janse, de nieuwe en eerste vrouwelijke lijsttrekker van de SGP ooit. In Vlissingen werd zij gekozen, verontschuldigend werd nog gezegd dat dit bij gebrek aan geschikte mannelijke kandidaten was. Het lijkt op een landelijk en partij-onafhankelijk verschijnsel, als je de stramme strijd van de huidige regering ziet.

Kleine verandering, groot gevolg

Stocksy is een site waar je opnames van de beste fotografen kunt kopen. Het is een reactie op het aloude Getty Images, waar het traditionele verdeel- en heersmodel vigeert. Zo deden we het tenslotte altijd. Bij Stocksy worden de fotografen mede-eigenaar van het bedrijf, als in een coöperatie. Stocky wil exclusief blijven, het claimt de beste royalty-regeling. De fotograaf is aandeelhouder, er is een soort ballotage om nieuwe fotografen te accepteren. Een vorm van kwaliteitscontrole.

Ander voorbeeld. Fiscalert is een fiscaal tijdschrift waarbij de lezers zelf mogen bepalen wat een abonnement hen waard is (PWYW, Pay What You Want). Op zich niets nieuws, de band Radiohead stelde ooit een nieuw album gratis digitaal beschikbaar en de luisteraar mocht zoveel geld overmaken als hij wilde. Maar het kenmerkende van Fiscalert is dat er een directe relatie is tussen de inhoud en de besparing (vluchtroute of uitstelregeling) die het advies oplevert. Klein pils misschien, maar het werkt. Ook een kleine verandering kan leiden tot een grote verstoring.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad. Foto intro met dank aan Fotolia