Het innovatie-patroon: hoe goede ideeën hun bestemming bereiken

Met een smartphone kun je bellen en het apparaat weet waar je bent. Meer heb je niet nodig om een taxi te vragen. Een app met één knop. Ik wil een taxi, zo snel mogelijk en hier. Je kunt het ding daarna uitbreiden met functies als straks en daar, waar je heen wil, en wat het ongeveer gaat kosten. Makkelijk uit te leggen? Heel makkelijk. Kenmerk van een goed idee.

De voorspelbare kramp van een bedreigde industrie

Twee wetten treden nu in werking. De wet van behoud van massa en de wet van het netwerk.

Onder de wet van behoud van massa verstaan we de natuurlijke reactie die er toe leidt dat de heersende klasse reactief wordt als haar domein bedreigd wordt door een exotische toetreder. Ze wil haar massa behouden. Bestaande taxi-bedrijven gaan dwarsliggen en nieuwe vergunningen blijken te zitten in stroefzittende lades. Het is de voorspelbare kramp van een industrie die zich bedreigd voelt en te lui was om zelf de vernieuwing op te zoeken en hun baatzuchtige positie te vuur en te zwaard verdedigen. (Waarom bestaat het woord baatzuchtig eigenlijk niet?)

Uber: je ‘on demand private driver’

Tijdens de Parijse conferentie LeWeb werd eind 2011 Uber gepresenteerd, een Amerikaanse startup. Uber is de eendimensionale app die doet wat je zou verwachten. Je vraagt om vervoer, hij geeft aan of er vrije auto’s in de buurt rijden, over hoeveel minuten er een voor jou beschikbaar is en als je wilt zeggen wat je bestemming is, zal hij een schatting van de ritprijs aangeven.

Uber is je ‘on-demand private driver’. Na Parijs hoorden we weinig, alle wetten deden hun werk. Inmiddels is Uber beschikbaar in zo’n vijftig steden ter wereld. In veel steden zijn oorlogen gewonnen, in anderen is de strijd nog gaande. In New York werd in december vrede gesloten.

Een wiel gaat pas draaien met voldoende spaken

De tweede wet is de wet van het netwerk, die voorschrijft dat een wiel pas gaat draaien als er voldoende spaken gespaakt zijn. Spaken in de vorm van gebruikers en beschikbare auto’s. Voor gebruikers moet de koppeling tussen de behoefte (ik heb een taxi nodig) en de app (ik gebruik Uber) worden gelegd. Het lijkt er op dat het Uber in steeds meer wereldsteden lukt om dat wiel draaiend te krijgen. Soms in concurrentie met vergelijkbaren als Flywheel en TXXI.

Hindernissen zijn er om opgeruimd te worden

En voeg er nu nog een derde wet aan toe. De wet van het gebruik van leegstand. Waarom zouden chauffeurs met vrije tijd en een lege auto niet tijdelijk hun diensten aanbieden aan Uber? Zo werd Airbnb toch ook groot? Vergunning? Regelgeving? Ja, allemaal hindernissen, maar hindernissen zijn er om opgeruimd te worden.

Het is het bekende patroon. Als een innovatie zich aandient is er eerst tegenwerking (het conservatieve behoud van de massa), vervolgens is het succes afhankelijk van het bereik van een bepaalde kritische marktomvang (netwerk) en tenslotte kun je je bij gebleken succes afvragen of er capaciteit wordt aangeboden uit een onverwachte hoek (gebruik van leegstand).

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.