Twittersnuffels en een Facebook-schoolplein: social media op de basisschool

Hoe kun je Twitter gebruiken in de klas, voor klasbinding én voor huiswerkopdrachten? Hoe vergroot je ouderbetrokkenheid met Facebook of positioneer je je school op een innovatieve manier met social media? Deze en andere vragen komen aan bod in het boek ‘Sociale media op de basisschool, de leerkracht maakt het verschil’. Het is een uitgave van Mijn Kind Online, onder redactie van Remco Pijpers en verscheen vorige week.

Het boek is bedoeld als bron van inspiratie en bevat 21 best practices van voornamelijk leerkrachten die allerlei inventieve onderwijstoepassingen van social media hebben bedacht en uitgevoerd. Zodra je het boek in handen hebt, valt meteen de vorm op. Het is groot (groter dan A-4 formaat) en staat vol met tekeningen en foto’s van de betrokken kinderen uit de voorbeelden. De best practices hebben de vorm van interviews, waardoor het boek bijna leest als een magazine.

Begin met een stappenplan

Het boek is praktisch van aard. Het begint met een stappenplan dat lezers behoedt alleen maar ‘iets met social media’ te doen. Het zet aan vooraf grondig na te denken over wat je als school wilt bereiken. Het plan bevat 6 stappen:

1. Formuleer je doelstelling en verwachtingen. Bijvoorbeeld schoolprofilering, informatie uitwisselen met andere professionals en organisaties ten behoeve van de professionalisering van leerkrachten, bevorderen van contact tussen school en ouders of het ondersteunen van het onderwijs.
2. Stel prioriteiten. Voorkom dat je te veel in één keer wilt opstarten waardoor het risico op de loer ligt dat je project onoverzichtelijk wordt. Het advies is om of één hoofddoel te kiezen of de doelen te ordenen. Hiervoor kun je pragmatisch zijn (wat is als eerste haalbaar?) of ga je uit van principes (wat vindt de school het belangrijkste gezien de missie en de onderwijsvisie?).
3. Kies je mediastrategie, welke services ga je inzetten? Ga na welke diensten en programma’s er zijn. Kijk hiervoor de kunst af bij collega-scholen of vraag na op welke platforms ouders zich allemaal bevinden. Laat je leiden door je doelstellingen; welke diensten bieden hiervoor de beste mogelijkheden? Wil je vooral je school profileren, dan kunnen bijvoorbeeld Twitter, Facebook en Hyves daar geschikt voor zijn.
4. Kies je boodschap. Wat wil je dat mensen van je school weten en wat wil je dat ze van je vinden? Vertel je verhaal op verschillende manieren, maar wees consistent in stijl en toon. Realiseer je vooral ook dat het bij sociale media om interactie gaat en probeer reacties en input van anderen te krijgen.
5. Kies je mensen. Hoe zorg je ervoor dat je je doelen ook daadwerkelijk bereikt? Verdeel de taken, maak mensen verantwoordelijk en beslis of je externe ondersteuning moet inhuren of niet. Zorg voor een introductiebijeenkomst voor alle betrokkenen en bepaal enkele spelregels over wat wel en niet naar buiten mag komen.
6. Vier je successen. Bepaal vaste evaluatiemomenten. Sta hierbij zeker niet alleen stil bij wat beter kan of wat het volgende doel moet zijn. Sta nadrukkelijk stil bij successen en goede ervaringen, die vervolgens natuurlijk ook gedeeld kunnen worden via sociale media.

Praktische handreikingen

Naast het stappenplan worden er in het boek meer praktische handreikingen gedaan. Zo geeft steevast elke leerkracht uit de voorbeelden antwoord op vragen als ‘Hoe lang duurt het project?’ en ‘Wat heb je nodig?’. Ook staan bij elk onderwerp aanvullende tips van de redactie en relevante links genoemd. Verder bevat het boek het ‘Social media ABC’ en een samenvatting hiervan in de vorm van een poster, een beproefd middel voor (blijvende) zichtbaarheid in scholen. Op veel plekken in het boek komen de reacties van collega-leerkrachten en ouders aan bod. Dan blijkt dat zij lang niet altijd enthousiast waren over een project, dat ze sceptisch waren of weinig interesse toonden. De makers van het boek willen leerkrachten motiveren om met social media aan de slag te gaan. Het was in mijn ogen daarom sterk geweest als zij nog wat uitgebreider stil hadden gestaan bij en tips hadden gegeven over de omgang met weerstand en onbekendheid met social media.

LED-lampjes voor Keniaanse leeftijdsgenoten

Een mooi project uit het boek vind ik ‘Sociaal met Media’ van de Voorwegschool in Heemstede. Hier zamelden kinderen van groep 8 via social media geld in waarvan Keniaanse leeftijdsgenoten LED-lampjes met zonnepanelen kregen. Zo konden zij ’s avonds langer lezen en leren. Er werd een kort filmpje gemaakt om aandacht voor het project te vragen. Bekende Nederlanders werden benaderd om te tweeten en te retweeten. De school organiseerde een dans-flashmob en via Hyves, Twitter en de schoolsite genereerden leerlingen aandacht en zamelden geld in.

Door dit project leerden de kinderen hoe ze social media voor een goed doel konden inzetten en werd een beroep gedaan op hun creativiteit en inventiviteit. Ongemerkt waren ze ook nog bezig met onder andere taal, want hoe formuleer je bijvoorbeeld het beste een pakkende tweet?

Schoolplein op Facebook

Twee klassenouders van OBS De Dijk in Zaandam zorgden via een besloten Facebookpagina voor meer betrokkenheid tussen ouders onderling en met de school. Veel ouders waren al aanwezig op Facebook, de klassenouders nodigden de overige ouders en ook leerkrachten hiervoor uit. Op de pagina vinden de ouders foto’s en filmpjes van excursies en andere activiteiten op school. Ouders gebruiken de pagina ook als forum en posten vragen aan andere ouders, bijvoorbeeld over de gebruikelijke bedtijd in andere gezinnen. Ook praktische gegevens over bijvoorbeeld informatieavonden van het voortgezet onderwijs zijn op de pagina te vinden, zodat ouders dit niet meer allemaal individueel hoeven uit te zoeken. Door dit virtuele schoolplein is het makkelijker geworden ouders voor schoolactiviteiten te mobiliseren en zijn ouders beter op de hoogte van wat er allemaal op school gebeurt dankzij updates, foto’s en filmpjes.

Twittersnuffels en #complimentjesdag

Meester Maarten Hendrikx uit België geeft zijn leerlingen opdrachten via Twitter, de zogenaamde Twittersnuffels. Dit gebeurt zowel tijdens de les als buiten schooltijd. Hij wil hen hiermee leren omgaan met social media en hun mediawijsheid vergroten. De leerlingen ontvangen ook interessante linkjes of feitjes via Twitter of maken zelf Twittergedichten. Bij een minder goede sfeer in de klas voert de meester #complimentjesdag in en bij de werkweek aan zee blijven de thuisgebleven ouders op de hoogte van wat er tijdens de werkweek gebeurt. De leerlingen gebruiken geen persoonlijke accounts, maar deelaccounts van het klassenaccount, zodat de leerkracht controle houdt over het account.
Twitter blijkt simpel en doeltreffend; onderling contact wordt directer en beter en bijvoorbeeld wachtwoordaspecten en nettiquette op Twitter komen vanzelf aan bod.

Toepasbaar voor vele doelen

Wat mij opvalt in het boek, is het brede scala aan toepassingsmogelijkheden van social media binnen het onderwijs: niet alleen om leerdoelen te bereiken, maar ook voor het vergroten van ouderbetrokkenheid, als hulpmiddel bij kennisdeling tussen leerkrachten of om de school (in een krimpregio) beter te profileren. Steeds zorgt de inzet van social media voor beter, sneller en directer contact en meer betrokkenheid en binding. Fascinerend om te zien vind ik de bevlogenheid en het doorzettingsvermogen van de leerkrachten. Onder sceptische blikken of zonder enige steun van collega’s gingen zij samen met de leerlingen aan de slag met hun experimentele projecten.

Social media ruim opgevat

Het begrip social media is wel ruim opgevat, het boek gaat namelijk ook in op webtools of ICT-toepassingen die weinig met social media te maken hebben. Voorbeelden over de inzet van QR codes, iPods of podcasts in de klas zijn wel interessant voor leerkrachten, maar hadden wat mij betreft beter in een andere uitgave gepast. De titel van het boek dekt daardoor niet helemaal de lading.

Inspiratie voor pionierende leerkrachten

‘Sociale media op de basisschool’ toont, vooral door de vele voorbeelden van pionierende leerkrachten, op een positieve manier de mogelijkheden van social media in het onderwijs. De veiligheids- of juridische aspecten worden hierbij niet uit het oog verloren. En ondanks wat uitstapjes naar toepassingen die we geen social media kunnen noemen, doet het boek wel wat het belooft: inspireren.

Titel: Sociale media op de basisschool, de leerkracht maakt het verschil
Redactie: Margreet van den Berg, Henk Boeke, Lotte Boot, Carla Desain, Nathalie Korsman, Pauline Maas, Justine Pardoen
Hoofdredactie: Remco Pijpers en Nicole van den Bosch
Uitgever: Mijn Kind Online
Jaar: 2012
Nummer: ISBN 978-90-819324-0-0
Mediatype: boek, 111 pagina’s
Prijs: € 24,95
Bestellen: via Mijn Kind Online. Hier is ook een gratis PDF-versie te downloaden