TEDxRotterdam: leiderschap, wetenschap en maatschappij

Donderdag werd in Rotterdam een onafhankelijke versie van TED georganiseerd, TEDxRotterdam. Het event kende een aantal unieke experimenten, die meer en minder goed uitpakten. Gelukkig werd het boven alles wel heel erg TED, met een stel verrassende sprekers.

Wetenschappelijke roem dankzij een dode eend

Kees Moeliker (video), de curator van het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam, liet zien dat wetenschap niet saai hoeft te zijn. Met een hilarisch verhaal memoreerde hij een mannelijke eend die zich dood vloog tegen de ramen van zijn instituut. Tot z’n stomme verbazing zag hij hoe enkele minuten later een andere mannelijke eend opdook rond het lichaam en de liefde ging bedrijven met z’n overleden maatje.

Het was de inspiratie voor zijn artikel over ‘Homosexual necrofilia in the animal world’, een artikel waar hij de Ig Nobelprijs mee heeft gewonnen (een alternatieve prijs voor wetenschap die je eerst laat lachen en dan tot denken aanzet).

Hij kan een krant maken, maar kan hij over religie vertellen?

Rob Wijnberg (video), filosoof en hoofdredacteur van NRC Next nam de zaal in een filosofisch betoog stap voor stap mee in zijn gedachten over religie. Met verwijzingen naar Kant, Nietsche en Oh Oh Cherso vertelde hij over verschillende wereldbeelden van mensen. Hij liet zien dat Plato nuttiger is als je je vriendin de liefde wil verklaren, terwijl Newton praktische waarde heeft als je naar de maan wilt reizen. In de kern van z’n betoog ging hij in op religie en liet hij stap voor stap zien waarom religie niet anders gezien hoeft te worden dan andere wereldbeelden.

Toch doen we dat vaak wel. Want waarom roept een burkaverbod zoveel discussie op, terwijl we het vanzelfsprekend vinden dat nudisten niet naakt over straat mogen lopen? Wijnberg sloot af met de aanbeveling om de aannames om je heen nooit voor vanzelfsprekend aan te nemen, tenzij je voor jezelf weet waarom je daar voor gekozen hebt.

Hoe internet wordt bedreigd door fraude

Mikko Hypponen (video), Chief research officer van F-Secure, vertelde over de toekomst van internetfraude. Hij onderscheidt daarbij drie verschillende vormen: cybergangs, hacktivisme en hackende landen. Hij liet zien dat cybergangs, via internetfora, strak georganiseerd zijn. Heb jij een virus dat veel computers in zijn bezit heeft, maar weet je niet wat je ermee moet doen? Dan kun je eenvoudig de door jou gekaapte machines aanleveren op een forum en er flink voor betaald krijgen. Een andere hacker koopt de machines en heeft een virus dat wel wat oplevert, zoals het loggen van keys om creditcardgegevens te achterhalen. Deze vorm van criminaliteit is een grote uitdaging, omdat ze vanuit verschillende landen werken, iets waar opsporingsinstanties nog niet op zijn ingericht.

Een andere vorm van criminaliteit zijn de hacktivist, zoals Anonymous, die als losse organisatie in staat zijn om grote organisaties, zoals Sony of Visa, te ontregelen. Hypponen ziet hierin minder structureel gevaar, omdat deze organisatie deels drijft op verveelde jongeren die later wel verantwoordelijkheid gaan nemen.

De derde vorm van fraude zijn hackende staten, zoals Iran, Duitsland of Nederland, die hun burgers bespioneren. Ook vertelde Hypponen over virussen die niet alleen in personal computers opduiken, maar ook in informatiesystemen die bijvoorbeeld nucleaire installaties aansturen. Daarmee liet hij zien dat cyberaanvallen niet langer virtueel zijn, maar ook echte levens kunnen kosten.

We vertrouwen erop dat computers altijd werken, maar door cybercriminaliteit komt die veronderstelling op losse schroeven te staan. Daarom is het belangrijk dat we het internet verdedigen. Hypponen was daarbij heel duidelijk: het probleem zijn niet de piraten die illegaal downloaden. Het grote probleem zijn de georganiseerde cybergangs waar opsporingsinstanties nu nog amper tegen kunnen optreden door een gebrek aan internationale samenwerking.

Emotionele intelligentie op financiele markten

Patrick Verwijmeren (video), hoofddocent aan de Vrij Universiteit in Amsterdam, vertelde hoe emotionele intelligentie een belangrijke rol speelt in de financiële markten. Voorspellingen blijken daar lastig en keer op keer worden teams van experts verslagen door willekeurige beslissingen. Voorspellen is extra lastig, omdat voorkennis al is verdisconteerd in beurskoersen. Daarbij gaat het niet altijd om echte kennis, maar ook om vermoedens. Emotionele intelligentie speelt een cruciale rol, omdat het niet alleen gaat om rationele feiten, maar ook om inschattingen over de kennis die anderen al dan niet hebben.

Je moet dus ook de (ir)rationaliteit van anderen goed kunnen inschatten. Je moet een inschatting maken hoe slim andere mensen zijn en zelfs inschatten hoe andere mensen elkaar inschatten. Voor financiële mensen is een opleiding in cijfers niet voldoende, zij moeten ook worden getraind op emoties en psychologie.

Organisaties van de toekomst wortelen in vele culturen

Haiyan Wang (video) deelde haar kennis over Azië. Ze liet zien hoe de dominantie van Amerika voorbij is en groei uit Azië, met name China en India, het wereldbeeld gaat bepalen. Daarbij ziet ze een onomkeerbare trend naar een veelkleurige wereld. Concreet vertelde ze over webwinkels die het in Amerika goed doen vanwege hun eenvoud, maar in China niet aanslaan door een gebrek aan mogelijkheden om te onderhandelen “een Chinees koopt nooit iets zonder af te dingen”.

Ze onderstreepte dat internationale bedrijven steeds meer rekening moeten gaan houden met culturele verschillen. Dat lukt alleen door diepgaande kennis van verschillende markten. Het vereist dat internationale organisaties in verschillende landen en culturen wortelen. Dat lukt niet alleen met observaties en toekijken, je moet concrete problemen in de betreffende cultuur oplossen. Toekomstige multinationals zullen globaal moeten werken, met een wortel in veel verschillende landen. Globale integratie is daarbij belangrijk. De problemen van vandaag smeken om een nieuwe generatie van innovators.

Een traditionele visie op radio van Giel Beelen

Mediaman en DJ Giel Beelen (video) vertelde de zaal hoe zijn muziekstation de opvolging van nummers programmeert. Dat is zeker geen random speellijst, er wordt met veel factoren rekening gehouden om te zorgen voor voldoende afwisseling maar toch consistentie in de muziek. Hij onderkent dat een massamedium als 3FM zich moet richten op een brede muzieksmaak en ziet kansen voor narrowcasting waarbij je naam opbouwt met een specifieke muziekkeuze. Wel vind ik dat hij op een hele traditionele manier naar muziek bleef kijken. Hij raadde mensen aan om “te kiezen voor een klein puntje van een grote taart, in plaats van een grote punt van een niche”. Daarbij ging hij totaal voorbij aan fenomenen als the long tail. Ook ging hij niet in op het sociaal delen van muzieksmaken en aanbevelingen of de maatwerkmuziek die diensten als Spotify mogelijk maken. Al met al vond ik zijn presentatie daardoor toch een vrij traditioneel verhaal van een traditionele mediaman.

Het ijs verdwijnt van de polen, voorgoed?

Bernice Notenboom vertelde hoe ze als journalist en poolreiziger de Noordpool bezocht. Natuurlijk waren de plaatjes van grote ijsvlaktes met eenzame mensen die een sleetje voorttrekken indrukwekkend. Maar echt relevant werd het verhaal wanneer ze met beelden van de aardbol laat zien hoe snel de Noordpool smelt. Waar tot voor kort eeuwenlang ijsvlaktes lagen, kunnen nu ’s zomers grote schepen varen. Daardoor worden hele nieuwe stukken van de Noordpool bereikbaar voor hebberige overheden die azen op mogelijke olievoorraden.

Notenboom ziet daarin een groot gevaar. Het is allerminst duidelijk hoe olie in het poolgebied gewonnen kan worden. Zullen installaties in de winter onder het ijs raken en gaan lekken? En wat zullen de gevolgen zijn van de steeds sneller afkalvende ijsvlaktes? Notenboom vertelde dat het omslagpunt allang is bereikt en dat de verdwijnende poolvlaktes zorgen voor steeds minder reflectie van het zonlicht en een sneller opwarmende aarde. Geen verhaal om positief van te worden.

Van trauma naar de regie over je leven nemen

Een ander indrukwekkend verhaal is van Steven van der Hoeven (video). In een interview vertelde hij over het boek ‘Je ogen verraden je‘ dat hij heeft geschreven over zijn jeugd waarin hij werd misbruikt door een pedoseksuele voetbaltrainer. Jarenlang heeft hij een stil leven geleid en z’n verleden verzwegen. Door een documentaire over drie oudere mannen die hetzelfde is overkomen, werd hij zich ervan bewust dat dit een levenslange stempel kan zetten en dat wilde hij bewust niet. Met therapie en gesprekken leerde hij over z’n verleden praten en stapje voor stapje te bouwen aan een nieuwe toekomst. Hij vertelde op een indrukwekkende manier over de keuzes die hij daarbij heeft gemaakt om de regie over z’n leven terug te krijgen.

In z’n boek heeft hij ervoor gekozen om in te gaan op het stapsgewijs opbouwen van het misbruik, om te laten zien hoe geraffineerd dat in z’n werk is gegaan. Een verhaal dat hij wil delen met de hele wereld, om ervoor te zorgen dat anderen hier van leren en dit andere jonge jongens niet meer zal overkomen. Hij vertelde hoe hij een deel van z’n jeugd is kwijtgeraakt en bijvoorbeeld niet zichtbaar wilde zijn en voor een publiek wilde spreken. Zijn laatste publieke optreden “was mijn spreekbeurt over het oude Egypte in groep acht van de basisschool.” Waarmee hij z’n veerkracht laat zien met een vervolgopmerking: “Deze spreekbeurt in het Nieuwe Luxor is dan wel een mooi begin van m’n nieuwe toekomst”.

Lees hier het eerste deel van het verslag van TEDxRotterdam.