Stupidity of crowds

Het mechanisme van de Wisdom of Crowds is mooi, sterker nog, het is soms verbazingwekkend hoe knap een grote groep mensen kan inschatten wat een bepaalde waarheid is. Hang een os aan een grote haak in de Albert Cuyp, laat passanten raden hoeveel het beest weegt en de kans is groot dat het gemiddelde van alle schattingen, heel dicht in de buurt van het echte gewicht van het beest komt.

Sterker nog, de schatting van de groep is beter dan die van experts. Het was Francis Galton (1907, Nature) die het eerst dit verschijnsel beschreef, James Surowiecki schreef er een heel leesbaar boek over (2004, The Wisdom of Crowds), met als mooie ondertitel: ‘why the many are smarter than the few’.

Combineer deze theorie van de ‘wisdom of crowds’ met de enorme kracht van het netwerk dat internet heet, en je hebt een onverslaanbaar gereedschap, zou je denken. Gooi een vraag in het netwerk, middel alle antwoorden, en je bent op bezoek bij de waarheid. Een gewiekste politicus als Rita Verdonk danste de wals op de wijs van de Wisdom door te suggereren dat het heel goed mogelijk zou zijn om ook de besluitvorming over ingewikkelde kwesties over te laten aan de stemmen van de massa. Het werkte niet. En nu weten we waarom.

Een groep Zwitserse wetenschappers deed een interessant onderzoek. Zij lieten 144 studenten van de Technische Hogeschool in Zürich (ETH), geïsoleerd van elkaar, schatten wat het antwoord was op een aantal vragen. Bijvoorbeeld hoe groot de lengte was van de grens tussen Zwitserland en Italië, of hoeveel immigranten Zürich telde. En wat bleek? Zolang de studenten volledig onafhankelijk van elkaar hun schattingen mochten geven kwamen zij heel dicht bij de waarheid. Het werkelijke antwoord op het aantal immigranten bijvoorbeeld was 10.067, de groep dacht dat het 10.000 was.

Maar daarna kregen de studenten inzage in elkaars antwoorden en mochten ze de door hun gegeven schattingen aanpassen. Daar maakten ze gebruik van, en al snel bleek dat velen elkaars schatting overnamen zonder eigenlijk te weten waarom, de slimmen gingen de dommen volgen, de diversiteit van de groep werd gedempt zonder dat de collectieve fout werd verbeterd. De Zwitserse wetenschappers noemen dit het ‘effect van de sociale invloed’. Conclusie: overleg in een groep verkleint de wijsheid ervan.

Dat is een zure conclusie, in een tijd dat de hele wereld met elkaar verbonden is. Meningsvorming zonder dat je bloot staat aan een sociale invloed is tegenwoordig erg moeilijk. Iedereen is met elkaar verbonden, dagelijks stromen de aanmeldingen van Twitter-volgers binnen, wordt je uitgenodigd om te LinkedInnen of te Facebooken en voor dat je het weet ben je verstrikt in een web van een groep waar de collectieve domheid hoogtij viert omdat er zoveel met elkaar overlegd wordt, en we elkaars fouten versterken.

Prachtig, die social media, maar de Wisdom of crowds kunnen we ten grave dragen. Het is mooi, dat netwerk, maar laten we zo slim zijn om vooral origineel te blijven denken. Eerst denken, dan Googelen, eerst zelf stemmen en dan pas naar stemmen luisteren.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.