Digitaal drempelvrij: zo maak je video’s toegankelijk voor iedereen

In Nederland hechten we veel waarde aan toegankelijkheid van gebouwen en openbaar vervoer voor mensen met een fysieke beperking, maar online lopen veel organisaties achter als het gaat om slechtzienden en slechthorenden, ook op het gebied van toegankelijke video. Dat is jammer en ongewenst, want deze mensen tellen mee. Bovendien heb jij ook belang bij hun aandacht. Het zijn ‘gewone’ consumenten, net als iedereen.

Het gaat om een grote doelgroep. 15 tot 25 procent van de Nederlandse bevolking heeft een vorm van een beperking. Een groot deel hiervan is blind, slechtziend, doof of slechthorend. Deze groep wordt regelmatig buitengesloten van online content. Daarmee verklein je dus ook je bereik.

Het profijt van inclusiviteit

Voor mensen zonder functiebeperkingen is het moeilijk in te schatten welke digitale drempels er zijn voor mensen met een beperking. Dit is ook waarom vaak geen rekening wordt gehouden met deze groep. Ga er nooit vanuit dat iemand met verminderd zicht of gehoor er niets aan heeft om jouw video te bekijken. Om een beeld te geven, vind je in dit artikel een aantal voorbeelden van videogebruikers, die door gebrek aan digitale toegankelijkheid niet bereikt worden met video.

Voorbeeld Renée

Renée is doof en bekijkt een video-interview. De interviewer staat buiten beeld en er worden sfeerbeelden gebruikt om de video aan te kleden. Omdat de sprekers bijna niet in beeld zijn, vervalt de mogelijkheid om te liplezen. Renée had dit hele gesprek kunnen volgen als er ondertiteling was toegevoegd. Nu klikt Renée het interview weg.

Inclusiviteit is dus zeer gewenst. Voor overheidsinstanties en semi-overheidsinstellingen is digitale toegankelijkheid van hun content zelfs verplicht. Dat geldt ook voor videocontent. Hiervoor is op 1 juli 2018 het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid in het leven geroepen. In dit Besluit is bepaald dat websites en mobiele apps van Nederlandse overheidsinstanties moeten voldoen aan toegankelijkheidseisen. Deze instanties moeten een toegankelijkheidsverklaring plaatsen, waarin ze verantwoording afleggen.

Ook al is het voor de private sector (nog) niet verplicht de richtlijnen op te volgen, er zijn genoeg redenen om dat wel te doen. Jij wil toch dat iedereen met of zonder functiebeperking meekrijgt wat er in jouw video gebeurt? Je hebt voor de productie immers kosten noch moeite gespaard.

Voorbeeld Robin

Robin is slechtziend en volgt een webinar. Aan tafel is een uitgebreide discussie bezig tussen vier personen. Omdat er geen audiodescriptie is toegevoegd en de mensen zich aan tafel niet bij naam en functie hebben voorgesteld, heeft Robin geen idee wie er wanneer aan het woord is. Op deze manier kan Robin niet plaatsen wie welke argumenten noemt. Robin verliest interesse, raakt afgeleid en besluit het webinar niet verder te volgen.

Win/win voor SEO

Er zijn nog meer redenen voor het bedrijfsleven om de toegankelijkheid van de videocommunicatie te verbeteren. Het toevoegen van toegankelijkheidselementen verbetert de vindbaarheid van je content aanmerkelijk. Google is blind. Zoekmachines kunnen de inhoud van een video niet lezen, waardoor video’s in de basis minder goed vindbaar zijn. Door een videobeschrijving en losse ondertiteling te uploaden, kan Google ineens wél je content vinden. Een win-winsituatie, toch?

Google is blind. Zoekmachines kunnen de inhoud van een video niet lezen, waardoor video’s in de basis minder goed vindbaar zijn.

Ten slotte voegen deze extra’s ook voor kijkers zonder functiebeperking veel toe. Iedereen kijkt wel eens op social media, zonder het geluid aan te willen zetten. In een stiltecoupé of in een juist rumoerige omgeving is een video met ondertiteling dus erg fijn. Ook kan een uitgebreide videobeschrijving mensen inspireren om tijd vrij te maken om juist jouw video te bekijken, wanneer ze door hun overvolle tijdlijn scrollen.

Drie elementen

Een nuttige leidraad is de WCAG. In deze Web Content Accessibility Guidelines staat een groot aantal aanbevelingen om webcontent toegankelijker te maken. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op vier principes: waarneembaar, bedienbaar, begrijpelijk en robuust. Voor videotoegankelijkheid is voornamelijk het principe ‘waarneembaar’ belangrijk.

Er zijn drie elementen die de waarneembaarheid van jouw video vergroten. Dat zijn:

1. Ondertiteling: de uitgesproken tekst staat letterlijk uitgetypt in beeld. In een Ondertiteling Doven Slechthorenden (ODS) worden ook sprekers en relevante geluiden benoemd. Dit is bedoeld ter ondersteuning voor mensen die doof of slechthorend zijn.
2. Audiodescriptie: een apart audiospoor waarin alle relevante visuele zaken te horen zijn. Dit is bedoeld ter ondersteuning voor mensen die blind of slechtziend zijn. Een audiodescriptie kan overbodig gemaakt worden, door alle belangrijke informatie hoorbaar in je video te verwerken.
3. Tekstalternatief/videobeschrijving: hierin is alles wat gebeurt in de video in één tekst te lezen. Zo kan iemand zonder de video te kijken of voor het afspelen al precies lezen wat voor video het is, wie de sprekers zijn en wat de inhoud is.

Voorbeeld Charlie

Charlie is blind en gebruikt een screenreader. Deze screenreader leest alle tekst op een pagina voor. Charlie komt een video tegen met de korte titel “vergadering 10 oktober”. Door deze titel is niet duidelijk wat er tijdens deze vergadering is besproken. Omdat er een videobeschrijving mist, neemt Charlie niet de moeite om deze lange video af te spelen en af te wachten waarover is vergaderd.

Toegankelijke video voor iedereen

Videotoegankelijkheid vraagt om een andere mindset van jou en je team. Als je eraan werkt, krijg je daar veel voor terug: dankbaarheid van de mensen voor wie je het doet, een groter bereik van jouw boodschap en waardering van je bestaande doelgroepen.