Filter
ChatGPT Laat je niet besluipen door sluipwoorden
Het is een ware dynastie met families als de ‘daarnaasts’, ‘tochs’, ‘maars’ en ‘ooks’. Tegelijkertijd een ware doorn in het oog van velen. Hoe je van zulke sluipwoorden afkomt? Ik vertel je er meer over.
We kennen ze allemaal. Het gaat om invloedrijke families – en dan heb ik het niet over de Rothschilds of Bloombergs, die nog bekender zijn geworden dankzij Inventing Anna. Het draait om taalelementen die vrijwel iedere tekst uiterst invasief weten te doorboren. Prominent in beeld, en voor taalpuristen en woordworstelaars een waar doorn in het oog. Het gaat namelijk om de ‘daarnaasts’, ‘tochs’, ‘maars’ en ‘ooks’. En dit zijn slechts een aantal van die vooraanstaande families die je niet te vaak wilt inzetten. Toch gebeurt dat nog al te vaak.
Hoe je de alledaagse kracht van die sluipwoorden op een juiste manier inzet? In dit artikel deel ik een aantal praktische tips om niet (te vaak) te vallen voor het benutten van de alombekende, -geliefde en -gehate insluipers als daarnaast en ook.
Traceer de sluipwoorden die je het liefst gebruikt
Toegegeven: als schrijver kun je jezelf soms wat blindstaren op de rijen aan woorden die je voor je ziet. Je vingers razen door op het toetsenbord en de zinnen verzamelen zich met het verlopen van de tijd. Maar door je eigen genialiteit kun je een eventuele valkuil al snel over het hoofd zien. Want aan het einde van de vijfde alinea, weet je niet zo goed meer hoe vaak je een zin inmiddels hebt geopend met een woorden als ‘maar’ of ‘daarnaast’.
Het loont om een externe partij – al dan niet erg kritisch – naar jouw tekstuele creatie te laten kijken. Zij zitten allereerst niet zo goed in de materie als jij, wat interessante en verdiepende vragen kan oproepen om de tekst verder aan te scherpen. Eveneens signaleert zo’n derde partij die sluipwoorden een stuk makkelijker. Geef vooraf wel aan dat de lezer op zulke sluipwoorden moet letten. Zo kunnen zij gerichter te werk gaan en verhoog je de tekstkwaliteit.
Houd het simpel en zoek naar synoniemen
Ons brein is zodanig geprogrammeerd dat we al gauw in een aantal clichés vervallen. Het is immers eenvoudiger om specifieke woorden te herhalen, dan om telkens op zoek te moeten gaan in ons overvloedige vocabulaire. Dat werkgeheugen heeft al genoeg andere zaken ‘aan het hoofd’. Reden temeer voor de mensheid om een deel van dat werkgeheugen in digitale systemen te plaatsen. Zo ook voor het vinden van passende synoniemen.
Tegenwoordig zijn er online genoeg bronnen vindbaar die (aanstormende) schrijvers een duwtje in de rug kunnen geven. Taal is zeg maar niet iedereens ding, maar schrijven doen we bijna allemaal. Daarom kunnen websites als Mijnwoordenboek.nl en Synoniemen.net de ideale uitkomst bieden. Wist je bijvoorbeeld dat er voor het woord ‘toch’ nagenoeg zes andere alternatieven beschikbaar zijn?
Sluipen de synoniemen erin? Gooi de zinnen om!
Het nadeel van sluipwoorden is dat ze letterlijk geschreven artikelen en andere tekstuele uitingen weten te overspoelen. Ze sluipen met het voortschrijden (of voortschrijven) van de zinnen telkens verder in jouw constructie. Ditzelfde principe geldt voor de synoniemen die je gebruikt uit de bovenstaande tip. Ze zouden juist een antwoord moeten vormen op de sluipwoorden zelf. How the tables have turned!
Betrap jezelf daarom vroegtijdig op de synoniemen van sluipwoorden die zich in een tekst weten te nestelen. Wanneer zo’n synoniem – noem een ‘echter’ – te vaak voorkomt, helpt het om de zinsbouw volledig om te gooien. Geef aan welke informatie zeker terug moet komen in de tekst. Ga vervolgens creatief te werk om voor eens en voor altijd af te rekenen met iedere vorm van sluipwoorden.
Over de auteur
