Semco-stijl: meer werkplezier & productiviteit in 4 stappen

Lef, doorzettingsvermogen en vertrouwen. Dat is als ondernemer nodig om het roer radicaal om te gooien. Zet een streep door afdelingen, functieprofielen, afdelingsleiders, functioneringsgesprekken en vaste werktijden. In 4 stappen creëer je meer autonomie op de werkvloer, en hebben jouw werknemers meer werkplezier.

Binnen de kantoormuren van Netflix, Spotify, Zalando en Google draait het volledig om zelfsturing. Zonder vastomlijnde takenpakketten. Zonder bemoeienis van bovenaf. Precies zoals de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler voor ogen heeft: in Semco-stijl. Semler nam de machinefabriek van zijn vader in de jaren tachtig over en toverde deze om tot een ‘democratische fabriek’ met een miljoenenomzet.

Niet alleen grensverleggende bedrijven als Netflix werken met deze onorthodoxe managementstijl maar ook Maxilia, de organisatie waarvoor ik werk. Maxilia, internetleverancier in de promotionele branche, biedt zijn drieënzestig werknemers alle vrijheid. Waarom? Zij voelen zich daardoor meer betrokken en verantwoordelijk, waardoor de productiviteit stijgt. Cijfers? Yes, uit onderzoek van het Amerikaanse onderzoeksbureau Gallup blijkt dat gemotiveerde werknemers 22% meer winst maken dan ontevreden, ongemotiveerde werknemers.

Productiviteit. Winst. Werkplezier. Hoe vertaal je dit naar jouw organisatie?

1. Vertrouw. Blindelings.

Wil je lineair leiderschap loslaten, dan moet je vertrouwen hebben in jouw werknemers en dit concreet maken met acties. Laat werknemers zelf hun werktijden bepalen, geef ze een sleutel en/of een toegangscode van het pand, maak cijfers voor iedereen binnen de organisatie transparant en juich thuiswerken toe als jouw medewerkers aangeven dat dit bijdraagt aan hun succes.

Hoe je zeker weet dat die ene collega geen estafette aan televisieseries kijkt, terwijl anderen zich wel inspannen achter hun bureau? Alles valt of staat met vertrouwen. Deze denkwijze geeft jou als ondernemer niet alleen rust, maar bespaart ook energie en geld aan verloren controles. Ondernemer Allard Droste omschrijft het zo: “Als je de snoeppot vrijgeeft, is het spannende eraf en zal de neiging om erin te duiken wegvallen.” (Semco in de polder, aff)

Sociale controle

En waar jij als werkgever de teugels laat vieren, staan jouw medewerkers op scherp. Doordat werknemers zich serieus genomen voelen en bovendien gerespecteerd, stijgt de sociale controle. In een notendop: een vertrouwde werkomgeving zorgt voor een betere moraal. “Zeg, Bram, jouw project is nog niet afgerond. Hoe kan dat?”

In een notendop: een vertrouwde werkomgeving zorgt voor een betere moraal.

2. Stel een doel

Nog zo één: “Kan iedereen met die verantwoordelijkheid omgaan?” Zonder problemen, is de mening van Allard Droste . “(…) de beste teams bestaan uit allerlei verschillende mensen. Oud en jong, geschoold en ongeschoold, man, vrouw, introvert en extrovert.” Ook bij Maxilia bestaat het team uit een mengelmoes van persoonlijkheden, maar zorgt op volgende manieren dat alles op rolletjes loopt:

1. Stel een doel. Zonder doel is er geen structuur op de werkvloer.
2. Knip een groot project op in kleine stukken.
3. Spring niet in het diepe, maar test met één persoon, team, machine of klant.
4. Laat jouw werknemers doen waar ze goed in zijn en plezier in hebben.
5. Laat jouw werknemers het werk doen alsof het hun eigen bedrijf is en kijk toe vanaf de zijlijn.

Aasgieren

Wie Semco zegt, moet ook open salarisbespreking zeggen. Fronst wenkbrauwen: “Worden werknemers dan geen aasgieren die zichzelf meer gunnen dan marktconform is?” Volgens Semler moet je werknemers handvatten bieden om keuzes te kunnen maken. “We geven ze alle informatie die ze nodig hebben. Bedrijfsresultaten, salarissen en het bedrag dat iemand verdient in een soortgelijke functie bij een ander bedrijf. Zo kunnen ze ook weloverwogen kiezen om ergens anders te gaan werken.”

Wie Semco zegt, moet ook open salarisbespreking zeggen.

Wie zich rijk rekent, wordt (hopelijk) op zijn vingers getikt door zijn collega. Heb ik al gezegd dat het om vertrouwen draait?

3. Bemoei minder, coach meer

Om ervoor te zorgen dat werknemers zich kunnen ontwikkelen, is het als manager van belang om een stap terug te doen. Bemoei je niet met hen, maar coach. Je moet de vloer op om te voelen waar jouw werknemers tegenaan lopen. Moedig hen aan om initiatief te nemen en help waar nodig. Leg de nadruk op positieve punten in plaats van negatieve. “Mooie order, Tirza, maar ik had er meer van verwacht. Jij?” Of “Mooie order, Tirza. Hoe heb je dat rond gekregen?”

Functioneringsgesprekken? Weg ermee. Het is efficiënter om kwartaalgesprekken te houden in afdelingen dan met individuen. Dan kunnen collega’s elkaar beoordelen en houd je toch overzicht in werkprocessen en het functioneren van jouw medewerkers. Geen vijfenzestig individuele gesprekken, maar zes groepsgesprekken.

Doorbreek de hiërarchie. Als je je niet terugtrekt in je privé-kantoor, waar slechts een enkeling je durft te storen, weet je ook wat er speelt. Schuif je bureau aan bij collega’s waarmee je kunt sparren en je bent plots benaderbaar. “Hé Cor, heb je zo vijf minuten voor mij?”

Bitterballen

Motiveren kan ook op feestelijke wijze. Vier het binnenslepen van een belangrijke order, het afronden van een (groot) project of het winnen van een prijs met taart, bitterballen of een glas champagne. Hoera, zet jouw werknemers in de schijnwerpers. Dat is voor velen belangrijker dan een flink maandsalaris, blijkt uit onderzoek van salarisverwerker ADP. Meer dan 60% van ruim 1.300 Nederlanders kiest niet voor salaris, maar voor waardering van hun leidinggevende, afwisseling in werkzaamheden en een goede relatie met collega’s.

4. Creëer een creatieve (werk)omgeving

Ook een creatieve werkomgeving kan bijdragen aan meer werkgeluk. Daar is Google – favoriete werkgever voor velen – het bewijs van. Daar kiezen werknemers hun eigen werkplek. Iedere dag weer. Met je laptop op schoot in een hangmat? Ga je gang. Vergaderen in een skilift? Prima. Met de glijbaan naar de kantine? Doe eens gek.

Vrijwel iedere ruimte heeft een design-randje met een knipoog. In de ‘jungle lounge’ kun je ontspannen tussen meer dan honderd planten. In de James Bond-kamer kun je dankzij een ‘geheime’ achterdeur ongemerkt een meeting verlaten.

Speelparadijs

Natuurlijk hoef je geen speelparadijs voor volwassenen te creëren. Je kunt ook op iedere afdeling (als je daar niet van kan loskomen) een bureau vrijlaten voor een flexplek. Vervang bureaustoelen door krukken, zitballen of bureaufietsen. Zet een tafeltennistafel neer of hang een dartbord op. “Ik moet even mijn hoofd leegmaken. Zin om te wandelen, Nienke?” ‘Softe’ factoren, zoals sporten en creatieve ruimtes, zijn belangrijker dan ooit.

Wees flexibel

Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd. Het roer radicaal omgooien is een gedurfde stap. Is het té gedurfd? Pik er elementen uit die bij jou als ondernemer passen. Jouw bedrijf, jouw stijl. Maar een beetje flexibiliteit is anno 2019 wel wat waard.

Semco-stijl, hoe denk jij erover?

Vertrouw jij jouw werknemers blindelings? Hoe denk jij over deze werkmethode? Laat het in een reactie weten.