Over recht mogen we met kerst geen ruzie maken (maar we doen het toch)

Kerst gaat altijd over vrede op aarde. Lief zijn voor elkaar. Het onderwerp kerst is helaas niet uitgezonderd van juridische procedures. Ook over kerst wordt ruzie gemaakt.

Reclamerecht: santa came early this year

Een van de eerste uitspraken van de Reclame Code Commissie in 2015 over de Reclamecode Social Media, ging over een kerstcampagne van Daniel Wellington op Instagram. Hierover sprak ik ook tijdens het Instagram Event van Frankwatching in 2016. Een aantal instagrammers dat een horloge kreeg om te promoten en daarvoor soms betaald kreeg, had geen hashtag in hun post gezet. Daarover werd geklaagd bij de Reclame Code Commissie.

Die overwoog uiteindelijk dat alles bij elkaar:

• Het horloge groot in beeld
• Vermelding van het merk
• De tekst ‘Santa came early this year’
• De persoonlijke kortingscode

samen al voldoende duidelijk maakten dat het om een reclame-uiting ging. Van de kerstman krijg je tenslotte een cadeautje en een persoonlijke kortingscode kun je alleen maar weggeven als je daarover contact hebt met het merk.

Mensen in de spotlight zetten

Wat is nou een mooier moment dan kerst om mensen te bedanken en ze even in de spotlights te zetten? Dat vond de EO ook en vorig jaar maakten zij verschillende korte video’s en reclamespotjes waarmee ze personen een podium op trokken en een applaus gaven.

Voor de doeners

Goed idee, moet de VVD eerder dit jaar gedacht hebben. Ook zij plukten mensen van straat, zetten ze op een podium om ze vervolgens een applaus te geven. Dat spotje verscheen op 14 december 2018.

Gelijkenis?

Een opvallende gelijkenis? Dat vond NPO Radio 1 in elk geval wel en voelde Mark Rutte in het programma ‘Dit is de Dag‘ daarover aan de tand. “Het zou pas diefstal zijn als het spotje geheim zou zijn”, zei Mark Rutte daarop.

Zo werkt het natuurlijk niet in het auteursrecht. Als de ‘auteursrechtelijk kenmerkende trekken’ van een werk zijn overgenomen, maak je daarmee inbreuk op het auteursrecht. Ik denk alleen dat we hier vooral kunnen zeggen dat een idee is overgenomen. Een redelijk banaal en niet zozeer nieuw idee bovendien. Op ideeën rust dan weer geen auteursrecht, dus kun je naar hartenlust kopiëren.

Discriminatie tijdens kerst

Een kerstboom is natuurlijk zo heidens als maar kan zijn en de kerstman heeft zijn rode pak te danken aan Coca Cola. Verder is kerst vooral een christelijk feest waarbij de geboorte van Jezus wordt gevierd.

In 2017 werd er met kerst een levende kerststal georganiseerd in Zwolle. De organisatie vroeg daarbij naar christelijke vrijwilligers, zodat zij het verhaal goed aan andere mensen konden vertellen. Als ze niet gelovig zijn, zou dat niet goed gaan, vonden ze.

Daarover werd een klacht ingediend bij het College voor de rechten van de mens, met de vraag of er sprake was van discriminatie op grond van godsdienst. Mensen met een ander geloof dan het christendom of zonder geloof werden immers uitgesloten, alhoewel ook niemand met een ander geloof zich als vrijwilliger had aangemeld.

Het college oordeelde dat het vrijwilligerswerk niet als een arbeidsverhouding gezien kon worden, waardoor ze niet bevoegd waren over deze klacht te oordelen.

Auteursrecht op kerstversiering?

Onlangs nog was er een uitspraak van een voorzieningenrechter in een kort geding over kerstversiering. Het gaat om zwart metalen draadfiguren in de vorm van respectievelijk een ster en een kerstboom. Deze figuren zijn omwikkeld met zogenaamde snake lights.

Edelman B.V. claimt daar een auteursrecht op en zegt dat Casa (Xenos) daarop inbreuk maakt. Daar maakt de voorzieningenrechter korte metten mee. Het zijn niet eens auteursrechtelijke werken. Er is dus niet eens een recht waarop inbreuk gemaakt kan worden:

Er kan met recht worden getwijfeld aan de vraag of de producten wel een eigen oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen. Het belangrijkste element van de producten is de overbekende vorm van de kerstboom en ster. Die vorm is hoe dan ook niet oorspronkelijk. De overige elementen […] zijn dermate gangbaar (ofwel banaal of triviaal) dat hierdoor geen werk in de zin van de Auteurswet ontstaat.

Componisten verdienen goud geld aan kerstnummers

Eigenlijk hoef je maar één keer in je leven een geweldig goed kerstnummer te schrijven en je kunt meteen met vervroegd pensioen. Dat allemaal dankzij de auteursrechten die op die nummers rusten. Een inkomen van €600.000,- per jaar voor één kerstnummer is geen uitzondering.

Wel jammer voor de uitvoerend artiesten. Zij hebben geen auteursrechten, maar enkel naburige rechten. Dat lijkt erg op auteursrechten, maar is er specifiek voor de uitvoerenden. Zij ontvangen daarom vaak een veel lagere vergoeding dan de tekstschrijvers en componisten. RTL Nieuws heeft al eens een vergelijking gemaakt tussen de inkomsten van een artiest en een componist voor een kerstliedje.

Buma/Stemra int alle gelden voor auteurs en uitgevers, maar dus niet voor de uitvoerende artiesten. Sena int de gelden voor de artiesten, voor de naburige rechten. Artiesten die meeschrijven aan de nummers die ze spelen, moeten er dus voor zorgen dat ze ook als auteur aangemerkt worden.

Het zijn dus alleen de componist en tekstschrijver of eventueel juist de producent die hieraan verdienen en dat tot wel 70 jaar na het overlijden van de langstlevende maker. In deze video (die ik in 2017 maakte) hieronder bespreek ik hoe het nou zit met kerstliedjes en auteursrecht.

Kerst is niet vrij van conflicten

Dan hebben we het nog niet eens gehad over het geruzie over (kerst)recepten en de foto’s daarvan. Kerst is dus zeker niet vrij van conflicten. Zelfs in een land zonder oorlog is er tijdens kerst nog geen vrede op aarde. Kerst heeft nu eenmaal commerciële potentie waar iedereen een graantje van mee wil pikken. Er wordt elkaar dan geen kerstlichtje in de ogen meer gegund.

Maak lekker gebruik van de thuiskopie, laat wat muziek horen binnen huiselijke kring en maak er een mooie feestje van zonder inbreuk te maken op een (auteurs)recht.

Fijne feestdagen!