Scandinavisch design & hygge als inspiratie voor user experience

Recentelijk bezocht ik Kopenhagen voor een project, ik raakte nog gekker op Scandinavisch design. Na weer eens verliefd te staren naar Deense stoelen, huishoudelijke producten en prints bedacht ik me waarom. Het streven van de Denen en andere Scandinaviërs naar functionaliteit en eenvoud zonder daarbij elegantie en schoonheid kwijt te raken, is een perfect uitgangspunt voor design van digitale producten. Wat zijn de uitgangspunten van Scandinavisch design en hoe kunnen we daar, in de digitale wereld, van leren?

Goed design is functioneel & bruikbaar

Een van de meest opvallende eigenschappen van Scandinavisch design, is de focus op functionaliteit en bruikbaarheid. Deze functionele en gebruiksvriendelijke manier van ontwerpen lijkt in het bloed van de bevolking te zitten. In Denemarken volgen kinderen zelfs het schoolvak ‘Crafts & Design’, waardoor zij al vanaf jonge leeftijd leren om ontwerpen te maken die esthetisch, functioneel en communicatief zijn.

In belangrijke meubelstukken zie je dit terug in de minimalistische, functionele, maar comfortabele uitstraling. Zo is de Swan Chair door Arne Jacobsen een perfect voorbeeld van hoe vorm en functie bij elkaar komen. De stoel is ontworpen om gemakkelijk te zitten en tegelijkertijd privacy te bieden door de bolle vormen.

Als je denkt aan bruikbare en functionele producten, leg je al snel de link met IKEA. Van begin tot eind is de flow ontworpen met de bruikbaarheid voor de klant in gedachten. Meubels zijn compact te transporteren, eenvoudig in elkaar te zetten, goed te gebruiken en makkelijk op te bergen of te stapelen. Er is tot in de kleinste puntjes nagedacht over hoe het design het gebruik kan ondersteunen en maximaal functioneel kan zijn voor mensen.

Gebruiksvriendelijkheid is een essentiële eis

De link met user experience is niet moeilijk te vinden. Gebruiksvriendelijkheid is een essentiële eis aan websites en andere digitale platformen. Door een voorbeeld te nemen aan Scandinavisch design kunnen we komen tot systemen die eenvoudig zijn in gebruik, zonder af te doen aan de esthetische waarde. Vorm en functie kunnen hierbij niet zonder elkaar.

Voorbeelden van organisaties die dit goed aanpakken zijn Wikipedia en Google. Alle elementen in hun interface zijn functioneel en extreem gericht op de taken die gebruikers willen uitvoeren. De vormgeving is eenvoudig en staat in dienst van de functie die de websites hebben.

Goed design brengt warmte met ‘hygge’

Zoals de Nederlanders moeite hebben met het vertalen van het woord ‘gezelligheid’, hebben de Denen moeite met het vertalen van ‘hygge’. Het is een woord waarmee ze een stemming van comfortabele gezelligheid vol gevoelens van tevredenheid aangeven. Zo kun je bijvoorbeeld “een beetje meer hygge in je leven brengen”. Het is een belangrijke eigenschap van de Deense cultuur en komt terug in hun normen, waarden en producten.

Hygge is de reden dat je een warm gevoel kunt krijgen bij een product. Het kan een product daarmee betekenisvoller maken. In de Deense designcultuur komt deze eigenschap terug in de vorm van uitnodigende vormen, warme kleuren en natuurlijke materialen.

Een aangenaam gevoel op websites

User experience is veel meer dan alleen gebruiksgemak. Om een echt goede ervaring te bieden moet een gebruikerservaring betekenis hebben en prettig voelen. Hygge zou elke ervaring met een digitale dienst of product aangenamer maken. Het is direct een van de lastigste elementen om toe te voegen aan de user experience, omdat een digitaal product vaak afstandelijker en koeler overkomt. Er bestaan verschillende technieken om een persoonlijker en aangenamer gevoel uit te stralen op websites, bijvoorbeeld:

Maak het menselijk

Zorg bijvoorbeeld dat duidelijk is dat er echte mensen achter je website en product zitten. Laat mensen bij vragen contact hebben met een echt persoon, in plaats van met een chatbot. Het Deense bureau In2media doet dat bijvoorbeeld door foto’s van medewerkers in een gezellige setting te laten zien. Toon mensen op je website om hygge uit te stralen.

Begrijp de gebruiker

Ook kun je een gevoel van warmte uitstralen door je website af te stemmen op de leefstijl van een gebruiker. Doe gebruikersonderzoek en zorg ervoor dat je weet wat de gebruiker bezighoudt en waar hij naar op zoek is.

Kleur en stijl

Door subtiel gebruik van warme kleuren, typografie en fotografie kan hygge worden uitgestraald. In Scandinavisch design wordt er vaak 1 accentkleur gekozen die subtiel wordt ingezet in een rustige omgeving. Die omgeving bestaat verder vooral uit neutrale en natuurlijke kleuren.

Personalisatie

Ook personalisatie kan, als je het zorgvuldig en met de juiste intenties toepast, een beetje extra warmte meegeven. Wees hier wel voorzichtig mee. Er bestaat een dunne lijn tussen laten zien dat je je gebruiker begrijpt of creepy en onbetrouwbaar overkomen. Netflix past dit bijvoorbeeld op een nuttige manier toe met relevante, persoonlijke aanbevelingen.

Goed design bezit een elegante eenvoud

Producten uit Scandinavië bestaan uit eenvoudige vormen met weinig poespas, waarbij vaak wordt gespeeld met licht en ruimte. Het leven in het noorden brengt koude en donkere dagen met zich mee. Mensen zoeken naar compensatie in design. Er wordt veel gewerkt met ruimte, organische vormen, soepele lijnen en natuurlijke, neutrale kleuren. Deze combinatie van licht en eenvoud is erg kenmerkend voor Scandinavisch design en zie je dus terug in stoelen, illustraties, lampen, kunst en interieurs.

De uitdrukking less is more heeft zich verder gevormd in Scandinavië en is nog steeds veel terug te zien. Bijna elk element in een design of ruimte heeft een functie. Alles dat geen functie heeft, wordt weggelaten.

Ook binnen de digitale gebruikerservaring is de kracht van eenvoud belangrijk. Elke gebruikte pixel moet nut hebben en digitale ruimten moeten, met dat in gedachten, zorgvuldig worden ingericht. Daarnaast moet er voorzichtig worden omgesprongen met de hoeveelheid elementen en informatie die wordt aangeboden.

Ga in principe voor een kort en krachtig verhaal, een beperkte hoeveelheid keuzes en een rustige visuele hiërarchie. Minder is vaak meer. Zorg ervoor dat je precies weet met welk doel een gebruiker zich in die digitale ruimte bevindt. En neem elke beslissing over het wel of niet plaatsen van informatieve of visuele elementen in het licht van dat doel.

Goed design is sociaal, eerlijk en toegankelijk

De bekende Scandinavische stoelen en meubels van onder andere Arne Jacobsen, Hans Wegner en Alvar Aalto zijn ontworpen met de gebruiker centraal. Scandinavisch design is naast functioneel vooral ook heel prettig om te gebruiken. Dit sociale aspect is wat Scandinavisch design onderscheidt van een stroming als Bauhaus, waarin het principe ‘form follows function’ al wel de wereld in werd geholpen.

Naast gebruiksvriendelijk, is het design ook sociaal door aandacht voor maatschappelijke verantwoordelijkheid en klimaat. Er wordt bewust gekozen voor designs die toegankelijk zijn wat betreft prijs en gebruik. Zo is de gemeenschappelijke deler in Deens fashiondesign de bruikbaarheid van alledaagse fashion voor betaalbare prijzen.

Klimaatvriendelijk ontwerpen

Scandinavië loopt ook voorop als het gaat om klimaatvriendelijk ontwerpen. Naast politieke en stedenbouwkundige planning op klimaatverandering, letten ook designers op het klimaat. Zo komen materialen vaak uit de regio om transportuitstoot te beperken en worden producten ontworpen om lang mee te gaan.

In het Deens Design Museum kwam ik een geweldig voorbeeld tegen van ‘design for good’ met choraconnection.dk. Zeventien Deense designers ontwierpen posters die de duurzame ontwikkelingsdoelen van de UN visualiseerden, om zo de link tussen designers en algemene ontwikkeling te versterken.

Ook binnen digitale productontwikkeling kunnen we niet meer om duurzaamheid en toegankelijkheid heen. Het is een verantwoordelijkheid van ons allemaal om te zorgen dat de digitale producten die wij ontwikkelen bruikbaar zijn voor iedereen. En bijdragen aan iets goeds.

Er bestaan veel manieren om binnen webdesign sociaal, eerlijk en toegankelijk te ontwikkelen. Het begint met het hebben van de juiste intenties en rekening te houden met élke bezoeker. Te vaak wordt hier binnen user experience-design geen of te weinig rekening mee houden. Dit terwijl, helemaal nu zoveel van ons leven zich ook digitaal afspeelt, het niet meer acceptabel is om een grote groep mensen buiten spel te zetten.

Er bestaan al veel toepassingen van devices die het leven van mensen makkelijker maken en een toegankelijke website valt goed te organiseren.

Scandinavisch design als inspiratie

Er zit veel overlap in principes achter een goede gebruikerservaring en de principes die in Scandinavisch design worden toegepast. De Scandinaviërs hebben een designcultuur waarbij luisteren naar en ontwerpen voor de gebruiker vanzelfsprekend zijn. Sommigen zeggen zelfs dat de oorsprong van design thinking ook ligt bij het Scandinavische cooperative design. Daarmee durf ik te zeggen dat we als ontwerpers, bouwers of coördinatoren van digitale projecten een voorbeeld moeten nemen aan de designcultuur in deze landen. Zowel op het vlak van proces als designprincipes bezitten zij een natuurlijke deskundigheid en een lang track-record aan geweldige producten.

Ik laat me zelf vaak inspireren door Scandinavisch ontwerp, maar ik ben ook nieuwsgierig naar andere kunststromingen. Laten jullie je ook inspireren door bepaalde kunststromingen en zo ja, welke? Het lijkt me leuk daar eens over verder te praten!