Goede voornemens in je werk? Verander je routines [4 stappen]

Goede voornemens zijn niet alleen voorbehouden aan je privésituatie. Grote kans dat je dit jaar ook ambitieuze plannen hebt in je werk. Wie weet ga je dit jaar eindelijk dingen radicaal anders doen, je in de kijker spelen bij je manager of eindelijk samen met vrienden dat eigen bedrijf starten. Geen gepraat meer, aan de slag. Tijd om te veranderen! Je zal niet de eerste zijn die zijn voornemens na enkele weken als sneeuw voor de zon ziet verdwijnen. Hoe komt dat nou?

Je grootste vijand is niet je omgeving of je collega’s, het is je brein. Bij al die ambities is je brein onbewuste bezig jarenlange routines in stand te houden. Die routines worden je dagelijkse gewoontes. Ze geven structuur, maar houden je tegelijkertijd ook in je bestaande keurslijf. Je brein houdt je onbewust gevangen in allerlei vicieuze cirkels waar je heel lastig van afkomt. Je hersenen houden namelijk helemaal niet zo van verandering. Liever houdt je brein alles zoals het was, dat kost de minste energie. Hoogste tijd dus om iets over dat ingewikkelde brein te leren!

Dagelijkse routines: je vriend en grootste vijand

Je hersenen zijn in miljoenen jaren doorontwikkeld om alleen dat gedrag te herhalen dat behulpzaam is om te overleven. Je hersenen doen dit door nieuwe handelingen razendsnel om te zetten in routines. Routines kosten je veel minder energie en dat zal je brein altijd verkiezen boven lang ergens over nadenken of bijvoorbeeld experimenteren met iets nieuw gedrag. Dat is vanuit een evolutionair perspectief ook wel logisch: zo had je in de prehistorie nog meer tijd om te jagen en eten te vinden.

Maar helaas: juist die routines staan je goede voornemens in je werk nu in de weg! Het zijn deze routines waardoor nieuw gedrag zo lastig vast te houden is. En erger nog: waardoor je gevangen blijft in je oude denken en doen. Je oude gedrag is verslavend. Je komt er maar moeilijk van af.

De werking van triggers

Om je voornemens te laten slagen is het van belang om te weten dat al die gewoontes in je werk meestal een aanleiding kennen (dit noemen we triggers). En dat elke routine leidt tot een beloning. Negatief of positief dat maakt niet uit voor je hersenen: die maakt daarin geen onderscheid. Ons brein reageert sneller dan we bewust doorhebben. Een routine is een onbewust proces, waar het denkende brein later een logische verklaring bij bedenkt.

Beloning, leergedrag en herhaling

Neurologen hebben ontdekt dat routines bij verslaafde mensen voor een groot deel het beloningssysteem in het brein hebben verstoord. Er ontstaat obsessief-compulsief gedrag. Je móét iets gebruiken of iets doen. De gedachten van die persoon raken ervan bezeten, je kunt niet meer aan iets anders denken.

4 oorzaken

Dit geldt in zekere zin ook voor je routines die goede voornemens in de weg staan. Er zijn vier oorzaken voor te vinden die je kunnen helpen je gedrag beter te begrijpen. Bij elke oorzaak hoort een vraag die je jezelf kunt stellen:

1. De routine draait om een specifieke beloning. Welke beloning geven je routines je in je dagelijks werk en hoe belemmeren die je nu?
2. Er is sprake van herhaling. Laat je vaker dit gedrag zien? In welke situaties dan en zie je er overeenkomsten tussen?
3. Er zijn negatieve consequenties, maar toch blijf je het doen. Kan je de gevolgen van je goede voornemens niet opvolgen in kaart brengen? Vergelijk ze eens met als je wel succesvol bent?
4. Er is sprake van controleverlies. Lukt het je het patroon te doorbreken? Of blijf je er eenmaal in ook in hangen? Waardoor zou dat komen?

Goede voornemens laten slagen? Verander je routines

Verandering is echt hard werken. En dat lukt je echt niet zomaar even door naar een training te gaan of dit artikel te lezen. Het goede nieuws is: onze routines kennen een wetmatigheid. Een ritme. Zoals ik al even schreef: elke gewoonte gaat telkens over drie dingen: de trigger, de routine en de beloning. En als je dit ritme snapt, kun je met tijd en aandacht je routines doorbreken en dus je goede voornemens realiseren! Het is belangrijk om deze vier stappen te volgen:

Stap 1: Identificeer je routines

Elke routine bestaat uit de trigger, de routine en de beloning. Dit is soms even puzzelen. Het is belangrijk te onderzoeken welke trigger bestaand gedrag uitlokt. Schrijf ze op een papier op door de cirkels van figuur 1 in te vullen.

Praktijkvoorbeeld van een goed voornemen in 2017

Ik ben een teamleider en ik wil mijn teamleden meer complimenten geven over wat ze goed doen. Ik wil ze niet telkens corrigeren of het werk overnemen als ik het niet goed genoeg vind.

Hoe je brein werkt:	Denk bijvoorbeeld aan:
Trigger (de aanleiding voor de routine)	Iets gaat niet zoals je zou willen. Er ontstaat irritatie, ergernis en ongemak.
Routine (het gedrag dat je wil veranderen)	Je geeft feedback, straft of corrigeert. Of je neemt het werk uit handen van je collega.
Beloning (wat het gedrag je oplevert)	Je weet zeker dat het goed is afgerond en dat je tevreden bent over het eindresultaat. En je krijgt bevestiging in het feit dat je collega niet kan wat jij wel kunt.

Stap 2: Experimenteer met nieuwe beloningen

Als je eenmaal in kaart hebt gebracht welke routines je belemmeren om je voornemens te realiseren, is het tijd om te experimenteren met nieuwe beloningen. Beloningen zijn bij uitstek een manier om nieuw gedrag te bestendigen. Zo kan je nieuwe beloning bijvoorbeeld gaan over het feit dat je bezig bent geweest met het voornemen en minder op het eindresultaat. Verandering vraagt tijd.

Wilde je vandaag toch echt naar de Kamer van Koophandel om je in te schrijven als ondernemer? Heb je er de hele dag aan gedacht, maar het toch niet gedaan? Verander de beloning: bespreek met een goede vriend waarom het niet gelukt is. Onderzoek mogelijke oorzaken en formuleer een concreet experiment voor de volgende dag. Zo ben je wel degelijk bezig met je ambitie en geef je aandacht aan je ambitie op een positieve manier. In de praktijk zal het nodig zijn om met vier of vijf beloningen te experimenteren om te snappen welke het beste voor jou werkt.

Stap 3: Isoleer de trigger

Triggers voor een routine kunnen zowel bewust als onbewust in je brein binnenkomen. Het kan helpen de volgende vijf vragen te beantwoorden om een routine te identificeren:

Locatie	Waar ben je?
Tijd	Hoe laat is het?
Emotie	Hoe voel je je?
Mensen	Welke mensen zijn er bij je?
Actie	Welke actie voer je direct uit?

Verzamel vijf of zes van dit soort situaties op het moment dat je voelt dat je vatbaar bent voor een routine. Het is hiermee heel goed mogelijk een patroon te vinden. Het kan het tijdstip zijn of juist een specifiek persoon die gedrag uitlokt. Dit kan je helpen, het kan simpelweg al helpen bepaalde situaties te vermijden op bepaalde tijdstippen of de beloning hierop radicaal te veranderen. Vandaar uit kun je toewerken naar het ontwikkelen van een actieplan.

Stap 4: Ontwikkel een plan

Als je de routine hebt geïdentificeerd, inclusief de beloning, dan is het mogelijk je gedrag te gaan veranderen. Het is bijvoorbeeld ontzettend behulpzaam de routine in te plannen, zodat je bewust bent van het gedrag waaruit je kunt kiezen. Maar je hebt wel een plan nodig. Je hebt wel degelijk een keuze om ander gedrag te laten zien, alleen doordat we er niet meer over nadenken lukt het in de praktijk zeer lastig.

Voorbeeld

Je begint hier dus met het maken van keuzes. Als je gezond wil eten op kantoor en je inmiddels met stap 3 hebt ontdekt dat je om half 4 vaak snoep begint te eten, dan is het plan simpel:

Om 15.15 zet ik mijn alarm en wandel ik vervolgens elke dag samen met een collega naar beneden om 10 minuten een luchtje te scheppen en een halve liter water te drinken.

Volg je plan

Je zult merken dat je in het begin moeite hebt om gehoor te geven aan de oproep (voordat de routine start). Je brein zet allerlei hormonen in om toch gewoon naar die snoepautomaat te lopen. Maar volg je plan en je zult merken dat na enkele maanden de routine verdwenen is. En als je de routine eenmaal snapt, heb je het meeste werk al gedaan!

Meer lezen?

Ben je geïnteresseerd in routines en dwangmatig gedrag? Drie leestips:

• Charles Duhigg (2012) – Macht der gewoonte. Waarom we doen wat we doen en hoe we dat kunnen veranderen (aff.)
• Martijn Frijters (2011) – De kracht van gedachten. Groeien in je werk door belemmerende overtuigingen aan te pakken (aff.)
• Tjip de Jong  (2016) – Verslaafd aan organiseren. 8 sluipmoordenaars die verandering tegenhouden (aff.)

Hoe houd jij je goede voornemens vol? Ik hoor het graag via de reacties.

Afbeeldingen met dank aan 123RF.