Hoe de vrouwelijker wordende wereld Trump in het zadel hielp

Deze verkiezingen zijn hartstikke goed. Waarom? Het verkiezingscircus legt de vinger op de zere plek: het masculiene, vertegenwoordigd door Trump maar ook door Hillary Clinton, nadert een nederlaag. Ja, je leest dit goed: feminiene waarden en zienswijzen zullen het gaan winnen in de nabije toekomst. De vrouwelijke dageraad gloort. Maar je moet wel bereid zijn voorbij deze man en vrouw te kijken.

Vertrouwenskloof

Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn vertrouwenscijfers in bedrijfsleven en politiek nog nooit zo laag geweest. Edelmans Trustbarometer – gemeten onder de 27 welvarendste landen – laat elk jaar dalende cijfers zien waarin tussen de 10 en 15 procent van de mensen nu nog gelooft dat bedrijven en overheden de waarheid vertellen en ons belang nastreven.

Edelman noemt dit ook wel de Trust Divide, welke volledig tot uiting kwam in deze verkiezingen. Ga maar na, de historische kans om de eerste vrouw te kiezen werd overschaduwd door het enorme wantrouwen in haar establishment-status. De anti-establishment kandidaat is op z’n zachtst gezegd een hork, toch is hij nu een succes.

Het valt te verwachten dat het vertrouwen wereldwijd in politieke en zakelijke leiders nog verder zal zakken. Waarom? Omdat we op een kantelpunt staan in de geschiedenis: we gaan van een hiërarchisch en masculien model van competitie en winst langzaam over in een horizontaal en feminien model van samenwerking en delen.

Competitie of samenwerking

Om dat in te zien, dien je te beseffen dat al onze huidige organisatievormen, van universiteit tot vakbond en van regering tot bedrijf, gebaseerd zijn op een eeuwenlange traditie van hiërarchie. Gebouwd door mannen. Hiërarchie is daarmee typisch masculien, waarmee we waarden in de trant van competitie of winst associëren.

Dat deze organisatievorm zo dominant is, komt omdat vroeger (voor de komst van het internet) informatie niet voor iedereen toegankelijk was. Informatie bewoog zich tussen verticale lagen om uiteindelijk gefilterd bij een klein select gezelschap van mannen terecht te komen. Deze verkregen daardoor macht en geld en stimuleerden innovatie.

Hoe anders is dat nu. In principe kan de koffiejuffrouw over dezelfde informatie beschikken als de directeur. Deze ‘platheid’ van informatie beïnvloedt nu alles, tot aan onze evolutie. Als informatie namelijk gelijkelijk beschikbaar is voor iedereen, dan is het veel logischer om te delen en te samenwerken dan via het model ‘verdeel en heers’.

Delen en samenwerken zijn waarden die we associëren met het feminiene. Ze hebben hun oorsprong in de sekseverschillen – jagers versus opvoeders – en zijn in onze taal daarom aangemerkt als vrouwelijk. Uiteraard kunnen deze feminiene waarden ook door mannen worden omarmd, wat we terug zien in met name de opkomst van sociale media.

Feminiene media

En juist die opkomst van sociale media, gedreven door feminiene waarden, is de oorzaak van deze verrassende verkiezingsuitslag. We delen alles, waardoor alles transparant wordt (zoals e-mails en speeches van Clinton). We zien daardoor veel meer misstanden en hebben daarom collectief en wereldwijd sterk het gevoel dat we ‘gepakt’ worden.

Deze transparantie voedt nu de clashes tussen arm en rijk, jong en oud, west en oost, naast confrontaties tussen bedrijf, overheid, rechtbank, school en burger. Maar ze is ook de oplossing. Van het monitoren van bootvluchtelingen, het aanpakken van milieurampen tot aan financiering en onderzoek, de crowd heeft middelen die vaak beter werken dan die van oude hiërarchische instituties.

Vele handen maken licht werk. We leren in rap tempo dat samenwerkingsvormen beter werken voor het oplossen van de enorme geopolitieke, economische en ecologische uitdagingen van de 21^e eeuw. Of nog eenvoudiger: feminiene waarden zijn nu het meest nodig om te overleven. De volgende generaties begrijpen dat.

De reflex

Alleen… het roept ook een tegenbeweging op. Een reflex veroorzaakt door het feit dat ook competitie diep in onze genen zit als overlevingsstrategie. Er zijn dus logischerwijs veel mensen (mannen en vrouwen) die moeite hebben het in het verleden vaak erg succesvolle competitiemodel los te laten. Competitie zit in ons bloed.

Deze overgang van ‘hiërarchisch georiënteerd’ (masculien) naar ‘platte samenwerking’ (feminien) veroorzaakt daarom overal schokgolven. Op persoonlijk niveau met bijvoorbeeld verschuivende machtsverhoudingen in gezinsopbouw. Op bedrijfsniveau met disruptive startups. En nu ook op het hoogste leidersniveau.

Onze wereld lijkt soms letterlijk van een verticaal in een horizontaal model te donderen. Dat gegeven heeft nu eindelijk ook de strijd om de machtigste apenrotspositie op aarde beïnvloed. Zowel links als rechts komen ineens tot een gezamenlijke conclusie: beide kampen zijn niet te vertrouwen. Dat leidt tot maar één mogelijke conclusie: het gehele systeem functioneert niet meer. Dus moeten we haar de rug toekeren.

Het establishment dat opereert in verticale lagen is dus niet zozeer corrupt, maar vooral niet meer van deze tijd. Hoe gek het ook klinkt, de verkiezing van de ouderwetse conservatieve man Donald Trump is te verklaren door die opkomst van feminiene waarden. Deze waarden hebben immers het establishment onder vuur gelegd en hem de winst opgeleverd. Saillant detail: met veel hulp van een social medium (Twitter).

De glorende dageraad

Juist dat maakt deze verkiezingen ook positief. Het moddergevecht openbaart een grotere waarheid: het hiërarchische, masculiene model faalt. Het horizontale, feminiene model wint. Dat model zal meneer Trump net zo hard in de gaten gaan houden als dat zij met Clinton deed. Trump is sterk maar zal het toch onnoemelijk zwaar krijgen als oude gorilla: een hiërarchische man in een steeds transparanter, vrouwelijker wereld.

De recente opleving van masculiene bewijsdrang maakt dit alles natuurlijk erg lastig om te zien. Maar ondanks het feit dat er nu een man gekozen is, kun je door je oogharen ook iets anders zien. Wie goed kijkt ziet dat we de emancipatie aan het voltooien zijn: we gaan naar volledige samenwerking. Zolang we daar maar voor blijven knokken.

Helaas, dat gaat met onvoorstelbaar heftige schokken. Zo ook deze. Maar voor wie erg veel angst ervaart: weet dat de vrouwelijke dageraad overal haar licht al laat zien.

Afbeeldingen met dank aan 123RF.