Think big, start small, act fast: 12 lessen voor een agile strategie

Het nieuwste managementjargon begin met een hoofdletter A. De A van Agile (zeg: “ae-dzjail”). In een tijd van snelle (technologische) veranderingen, globalisering en kritische klanten zijn markten dynamischer, complexer en onvoorspelbaarder dan ooit. Bedrijven kunnen deze groeiende onzekerheden alleen overleven als ze in hoge mate flexibel en wendbaar blijven.

Maar dat is niets nieuws, zul je misschien denken. En terecht, want na product-agility in de jaren vijftig en productie-agility in de jaren tachtig, zijn we via proces-agility (jaren negentig) en organisatie-agility (jaren ’00) nu aangeland in de fase van strategic agility. Een wendbare strategie is het ultieme concurrentiewapen, denken veel bedrijven. Eveneens onmisbaar: een wendbaar strategieontwikkelingsproces.

In zijn boek Hoe Agile is jouw strategie (Van Duuren Management, 2016) (aff.) vindt adviseur Sjors van Leeuwen dat een bedrijf strategisch wendbaar is, als het in staat is om zijn strategische koers snel en effectief te veranderen, anticiperend of reagerend op kansen en bedreigingen in zijn omgeving. De auteur werkt het thema ‘strategische wendbaarheid’ gedetailleerd en gestructureerd uit. Nadat hij in het eerste deel duidelijk maakt waarom strategic agility de norm wordt, licht hij in het tweede deel uitgebreid de bouwstenen toe van wendbaar ondernemen.

Het gaat Van Leeuwen niet alleen om een wendbare organisatie, maar ook om een flexibel strategieontwikkelingsproces en het snel en slim doorvoeren van de ontwikkelde strategie. Daarbij waarschuwt hij op voorhand dat het onderwerp ‘implementatie’ niet uitgebreid aan de orde komt in zijn boek. De belangrijkste reden daarvoor is dat strategisch wendbare bedrijven niet implementeren, maar zich voortdurend aanpassen. Daarnaast is er over verandermanagement al meer dan genoeg geschreven, aldus de auteur.

In het vervolg van zijn boek deelt Van Leeuwen de geheimen van een wendbare strategie en geeft hij een groot aantal praktijkvoorbeelden van meesterstrategen en topondernemers, waaronder Peter Elverding (DSM), Steve Jobs (Apple), Bill Gates (Microsoft), Any Grave (Intel) en Richard Branson (Virgin).

De twaalf belangrijkste lessen uit Hoe agile is jouw strategie? vat ik hier voor jou samen:

1. Meervoudige waardecreatie in plaats van winstmaximalisatie

Bedrijven in de nieuwe economie bouwen hun business case vanuit gezamenlijk perspectief, niet vanuit eigenbelang. Ze beseffen dat het dienen van een gemeenschappelijk belang uiteindelijk resulteert in een betere business case. In de eerste plaats gaat het daarbij om het genereren van opbrengsten op basis van shared values, niet om het verlagen van de kosten.

2. Extreem markt- en klantgericht

De enige succesvolle strategie om te overleven is customer-obsessed zijn, meent van Leeuwen. Wendbaar ondernemen en klantgedrevenheid met de klant als business partner, gaan hand in hand. Dat mes snijdt aan twee kanten. Betrokken klanten doen immers veel meer voor je dan aankopen alleen. Ze zijn ambassadeur van je organisatie, zijn je klantenservice in online communities, bieden je informatie, ideeën en inzichten en fungeren in sommige gevallen zelfs als co-producent.

3. Gericht op de lange en korte termijn

Een forward rolling strategy combineert een inspirerende visie en langetermijndoelstelling met SMART-verbeteracties voor de korte termijn. Rolling strategy en management control gaan hand in hand: hoe beter je organisatie in control is, des te beter lukt het je om snel en verantwoord in te spelen op veranderingen.

4. Verbindend leiderschap op alle niveaus

Als leider van een wendbare organisatie verbind je die vermaledijde turbulente omgeving met je organisatie en je medewerkers. Op organisatieniveau stel je heldere doelstellingen. Qua processen breek je functionele interne silo’s af. En op het niveau van de individuele medewerkers wil je zo snel mogelijk alle neuzen dezelfde kant op hebben.

5. Snelle besluitvorming en uitvoering

Snelheid en timing zijn belangrijke succesfactoren. De lifecycle van producten en bedrijven is immers steeds korter. De ontwikkeling van technologie en maatschappij gaan sneller dan ooit. Opgedane kennis verdampt in een oogwenk. Van Leeuwen ziet grofweg twee innovatiestrategieën. Of je bent een first mover die als eerste nieuwe producten of diensten op de markt brengt. Of je bent een smart follower, die snel reageert. In beide gevallen heb je concurrentievoordeel als je je time-to-market weet te verkorten. Ook is het belangrijk dat de timing van je ideeën, producten, innovaties en organisatievernieuwingen optimaal is.

6. Resultaatgedreven cultuur

Op het juiste moment de juiste mensen mobiliseren om strategische projecten en kleinere verbeteracties op te pakken, lijkt makkelijker dan het is. Je kunt een beroep doen op bestaande of nieuw te vormen cross-functionele teams. Nieuwe organisatievormen als squads, chapters en tribes werken op incrementele wijze aan de hand van agile-principes als scrum, sprint en kanban. Deze high-performance werkwijze creëert de juiste focus en –minstens zo belangrijk- een sense of urgency binnen je teams.

7. Platte (netwerk)organisatie

Een wendbare organisatie vraagt om een hele andere cultuur en mindset. Starre organisatiestructuren met in beton gegoten functies wissel je in voor vloeiende samenwerkingsvormen met wisselende rollen en taken. Er is weinig hiërarchie; de lijnen zijn kort. Medewerkers en teams zijn mobiel en kunnen snel worden toegewezen aan andere business units, afdelingen en taken.

8. Flexibel business model

Wendbare bedrijven kunnen hun business model snel wijzigen als de omstandigheden daarom vragen. Het ontwikkelen, vermarkten en servicen van producten en diensten doe je steeds vaker samen met klanten, leveranciers en andere stakeholders. De ‘make-or-buy’-beslissing (zelf doen, samen doen of uitbesteden -red) hangt af van je concurrentiestrategie, focus, flexibiliteit, kwaliteit en kosten.

9.  Flexibele werkorganisatie

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden beleg je zo laag mogelijk in de organisatie en delegeer je aan kleine, resultaatgerichte en zelforganiserende teams. De teams zijn multidisciplinair, maar de samenwerking kan snel wisselen als de omstandigheden daarom vragen. Dat vraagt om flexibele medewerkers.

10. Flexibele ‘lean and mean’-processen en ICT

Strategische wendbaarheid betekent ook dat je ‘nieuwe’ flexibele concepten en hulpmiddelen inzet, zoals Lean, Six Sigma, proces- en ICT-frameworks, standaardisatie, modularisatie, cloud computing, agile softwareontwikkeling en strategic agilty-systemen als Triggre.

11. Openheid, transparantie en maximale beschikbaarheid van informatie

Bedrijven die investeren in klantgedreven (open) innovatie en het actief vergaren en delen van kennis, zijn innovatiever en succesvoller dan bedrijven die dat minder doen. Dit effect is sterker naarmate je actiever bent in het innovatieproces. Samenwerkingsvormen variëren van crowdsourcing en co-creatie tot user-generated content en open innovatie. En alles er tussenin.

12. Lerende organisatie: evolutionair, incrementeel en continue verbeteren

De scheidslijn tussen opleiding en baan vervaagt. Leren en werken wordt één geheel. Levenslang leren met meer aandacht voor de vaardigheden van de 21ste eeuw is essentieel voor managers en medewerkers. Kennismanagement draait om het optimaal ontsluiten van sleutelkennis en het maximaal verbinden van sleutelspecialisten.

Polare

In Hoe agile is jouw strategie? (aff.) strooit Van Leeuwen met voorbeelden en cases. Deze maken de hier en daar toch wat droge managementtheorie inzichtelijk en veel beter verteerbaar. Waarom boekhandel Polare (fusie van Selexyz en De Slegte) in 2014 failliet is gegaan? De winkels waren vooral functioneel ingericht; aantrekkelijkheid en beleving waren ver onder de maat. De ‘nieuwe’ strategie was feitelijk een voortzetting van het failliet gegane Selexyz. Daarmee kwam Polare in een directe concurrentie- en prijsstrijd met Amazon.com, bol.com en Marktplaats.nl. Het gebrek aan strategische wendbaarheid had fatale gevolgen, zoals we inmiddels weten.

Coolblue

Tegenover het faillissement van Polare staat het veelvuldig bewierookte Coolblue, het bedrijf achter ruim 300 webshops en inmiddels ook een toenemend aantal fysieke winkels. De jaaromzet in 2015 is 550 miljoen euro (en meer dan een miljard euro “ergens in de komende 12 maanden”).

Oprichter Peter Zwart wil van Coolblue binnen tien jaar het grootste retailbedrijf van West-Europa maken. Volgens Coolblue is de organisatie zo succesvol omdat ze ‘obsessief ‘ klantgericht is. Niet voor niets is de NPS-score met +66 extreem hoog (in andere sectoren vaak niet meer dan +10 – red). De aanpak van oprichter Pieter Zwart leest als een handleiding voor agile ondernemen: een inspirerend doel, kleine stapjes zonder poespas, klanten continue verwonderen (‘alles voor een glimlach’), klanten als ambassadeurs, een ambitieuze interne cultuur, goed luisteren naar klanten, omnichannel-distributie (maar online first) en een meer dan grondige data-analyse.

Voortdurend toetsen en bijstellen

Een goede strategie is een realistische strategie, schrijft Van Leeuwen. Hij moet haalbaar zijn en aansluiten bij de competenties, bedrijfsmiddelen en cultuur van de organisatie . Daarnaast is een goede strategie eenvoudig. Althans, je moet een strategie eenvoudig kunnen vertellen zodat je mensen enthousiast kunt maken, of het nu managers, medewerkers of aandeelhouders zijn.

Tenslotte is een goede strategie levendig. Geen enkele strategie is immers onbeperkt houdbaar. Daarom moet je je strategie voortdurend toetsen en bijstellen. Een agile organisatie realiseer je echter niet van vandaag op morgen, waarschuwt Van Leeuwen in zijn boek. “Ook op dit punt is het raadzaam om een wendbare koers te varen onder het motto: think big, start small, act fast.”

Over het boek

Titel: Hoe agile is jouw strategie?
Auteur: Sjors van Leeuwen
Uitgever: Van Duuren Management, Culemborg
Jaar: 2016
Nummer: 9789089653352
Mediatype: boek, 239 bladzijdes
Prijs: € 24,95
Bestellen: via Managementboek (aff.)

Afbeeldingen met dank aan 123RF.