Instagram: vertekend beeld of een roze bril-versie?

Hoe erg ben jij bezig met de verheerlijking van jezelf? Instagram is één van de meest populaire sociale netwerken van dit moment. Via Instagram laat je je mooiste foto’s zien, die je deelt met de rest van de wereld. Maar wat voor effect hebben deze bewerkte foto’s op de definitie van schoonheid? Wordt je werkelijke schoonheid vertekend? En wat betekent dat voor je eigen persoonlijkheid? In dit artikel zal ik hier antwoord op geven om de actieve ‘instagrammers’ een beeld te schetsen van deze roze bril-werkelijkheid.

Invloed en impact

Het merendeel van de vrouwen, namelijk 82 procent, is ervan overtuigd dat social media wel degelijk invloed heeft op de definitie van schoonheid. Dat lijkt ook logisch. De samenleving wordt langs alle kanten bestookt met bewerkte afbeeldingen, met ladingen aan verschillende soorten instagramfilters. Of het nu gaat om wiens leven ongelooflijk veel leuker lijkt door Instagram of bedrijven die ons bombarderen met superfoods of schoonheidstips; er valt niet aan te ontsnappen en voor een groot deel van de samenleving werkt het verslavend. Maar hoe bekijk je een vertekend beeld? Dat is de vraag die centraal staat in dit artikel.

De impact van foto’s die op Instagram verschijnen, hangt grotendeels af van hoe je daar zelf mee omgaat. Een buitenstaander vergeet makkelijk dat er achter die tientallen selfies ook een persoonlijkheid schuilgaat, iemand die hoogstwaarschijnlijk ook geen perfect leven leidt en af en toe onzeker is. Stralen negen van de tien foto’s op Instagram dit uit? Nee.

De roze bril-versie

Likes en foto’s op Instagram hebben wel degelijk een invloed op je gevoel van eigenwaarde. Dat social media (dus ook Instagram) een soort roze bril-versie van de werkelijkheid geven, is al vrij lang duidelijk. De meeste instagramposts zijn namelijk van leuke of interessante dingen in iemands leven; concerten, feestjes, vakantie-selfies, superfoods enzovoort. De minder leuke dingen houden de meeste mensen vaak voor zichzelf. Maar is alles perfect aan ons? Ik denk van niet. Ik denk dat mensen proberen te streven naar perfectie, maar de werkelijkheid toont; niemand is perfect.

Instagram deprimerender dan Facebook

Volgens Hanna Krasnova kan geconcludeerd worden dat Instagram een nog groter negatief effect heeft dan Facebook. Krasnova beweert: “Een foto roept sneller een sociale vergelijking op dan een tekstbericht, je krijgt van een beeld meer impliciete indrukken van geluk en welvaart. Die indrukken kunnen weer gevoelens van jaloezie opwekken. Op een nieuwsverhaal word je niet jaloers.”

Aangezien Instagram volledig in het teken staat van foto’s, geeft Krasnova aan dat dit medium een grotere invloed op het individuele geestelijke gestel heeft dan Facebook. “Je zou kunnen zeggen dat Instagram nou net de elementen van Facebook uitvergroot die negatieve gevoelens opwekken, namelijk de foto’s, likes en comments.”

Bovendien kan het posten op Instagram een soort jaloezie-spiraal starten. “Als je prachtige foto’s van een vriend op Instagram ziet, kun je jaloerse gevoelens compenseren door zelf een nog mooiere foto te plaatsen. Die vriend zal dat dan misschien ook weer doen, en dat kan oneindig zo doorgaan. Zelfverheerlijking leidt tot meer zelfverheerlijking, waardoor de wereld op social media steeds verder van de echte werkelijkheid komt af te staan”, aldus Krasnova.

Zelfverheerlijking leidt tot meer zelfverheerlijking – Hanna Krasnova

Zelfpresentatie en impressievorming

”Het internet fungeert als podium waarop mensen leuke nieuwtjes en favoriete foto’s van zichzelf plaatsen”, geeft het basisboek Social Media aan. Favoriet zegt het natuurlijk al, je plaatst graag je favoriete foto’s en minder favoriete natuurlijk niet. Dit wordt ook wel zelfpresentatie genoemd. Een definitie hiervan: zelf bepalen hoe je wil overkomen op anderen. In het dagelijks leven ben je vaak bewust of onbewust bezig met hoe je op anderen overkomt. Hierdoor ontstaat de vergelijkingsdrang en de jaloezie-spiraal. Veel jongeren hebben de neiging om constant op sociale media te zitten om te kijken naar wat voor hen belangrijke mensen daar doen, dit wordt ook wel impressievorming genoemd.

Zelfbeeld vanuit de psychologische achtergrond

Kijk eens goed naar de kern van jouw eigen ik. De mechaniek van je eigen zelfbeeld is eigenlijk een soort simpele wiskunde. Jouw zelfbeeld ontstaat uit een optelsom van verschillende vergelijkingen die je in je leven over jezelf hebt gedaan. Het zelfbeeld staat eigenlijk in een directe relatie tot hoe je jezelf met anderen vergelijkt. Dit is ook wat er gebeurd op Instagram, het elkaar willen overtreffen, op zoek naar het perfecte uiterlijk en het perfecte leven. Maar het klopt: zonder vergelijken zou je niet eens weten dat jij ‘jij’ bent. Die aangeboren vergelijkingsdrang is misschien ook wel de reden waarom een social kanaal als Instagram zo goed loopt; omdat alle instagrammers onbewust of bewust met elkaar aan het vergelijken zijn, wat weer verslavend werkt.

De mechaniek van je eigen zelfbeeld, is eigenlijk een soort simpele wiskunde.

Eigenlijk is je eigen zelfbeeld een zelfverzonnen verhaal, een illusie. Net als dat jouw eigen instagrampagina hoogstwaarschijnlijk een verzonnen werkelijkheid is. Je creëert je eigen zelfbeeld in samenwerking met de werkelijkheid en houdt hem actief in stand. Je vergeet alleen dat je dit doet. En daarom lijkt het alsof deze verzonnen werkelijkheid steeds meer een eigen leven leidt waar jij geen invloed op hebt, je doet je anders voor. Tenminste, je probeert een onrealistisch beeld van het leven te schetsen.

En nu?

Herken jij jezelf als actieve ‘instagrammer’ in dit verhaal? Schets jij eigenlijk ook zo’n perfecte persoonlijkheid en vergelijk jij jezelf ook weleens met anderen? Ik moet eerlijk bekennen, ik ben een enorme Instagram-gek en mijn pagina staat ook vol met selfies. Ik vind het leuk als ik op een selfie veel ‘likes’ krijg, het geeft je toch een goed gevoel. Anderen vinden het ook een mooie foto, maar als ik mijn Instagram goed bekijk schets ik eigenlijk ook een bepaald beeld van mezelf. Ik zag veel smoothies, terwijl ik ook regelmatig een reep chocolade eet. Ik heb veel foto’s genomen van mijn linkerkant, dat vind ik nou eenmaal mijn mooiere kant. Er staan ook veel feestfoto’s, terwijl ik ook chagrijnige dagen heb. Ik probeer onbewust een leven te schetsen dat ik het alleen maar leuk en gezellig heb, maar de werkelijkheid is soms toch echt anders.

Wat kun je doen?

Wat kan je doen om ervoor te zorgen dat je dicht bij jezelf als persoon blijft en niet gaat leven in de roze bril-versie van Instagram? Ontmoet de goede kant van jezelf en niet de neppe gecreëerde kant. Uit de psychologie blijkt dat je je minderwaardig en slecht voelt als je:

1. jezelf vooral vergelijkt met mensen waarvan jij vindt dat ze het beter hebben of beter doen dan jij. Dit is wat er gebeurd op Instagram, het vergelijken van elkaar en het zelfverheerlijken dat eindigt in een jaloezie-spiraal.
2. inzoomt op je mindere kanten en jouw positieve eigenschappen als vanzelfsprekend ziet. Dit is waar aandacht aan bod komt. Als jij een foto plaatst op Instagram en jij krijgt weinig ‘likes’ ten opzichte van een andere foto met in jouw ogen wel relatief veel ‘likes’, heeft de foto met de weinig aantal ‘likes’ veel meer invloed dan de andere foto. Daardoor zie je opeens mindere kanten van jezelf. ”Ja, mijn oren lijken toch wel groot op die foto”, ”Ik lijkt toch een beetje dik”, onbewust heeft de vorm van aandacht in ‘likes’ zoveel invloed over hoe iemand over zichzelf denkt.

Vraag jezelf een paar dingen af

Voor de actieve ‘instagrammers’ zijn er een paar stellingen opgesteld. Herken jij jezelf als actieve ‘instagrammer’ in deze stellingen? Dan kan ik gerust stellen dat er misschien wel een verslaving aan de gang is als je de volgende punten herkent.

1. Je verwijdert foto’s van jouw Instagram-profiel als je minder dan 20 ‘likes’ krijgt op die foto.
2. Je bent tevreden over een foto, maar je wacht met het plaatsen van de foto tot het moment waarop de meeste mensen actief zijn op Instagram.
3. Je post vaak foto’s op Instagram, omdat je graag wilt laten zien op wat voor fantastische plek jij bent (jaloezie-spiraal, zelfverheerlijking).
4. Voordat je een foto gaat maken van jouw maaltijd (super gezond), verander je de hele setting van de eettafel, zodat alles er perfect uitziet voor de foto.
5. De reden waarom jij een foto plaats op Instagram, is omdat je benieuwd bent hoeveel ‘likes’ je krijgt, zodat je zeker weet of het daadwerkelijk een leuke foto is (op zoek naar bevestiging).
6. Je raakt meteen gefrustreerd als de app niet werkt op je telefoon.
7. Je doet alles aan je haar en make-up, om maar een zo perfect mogelijke selfie te maken.

Dit zijn onder andere verschillende stellingen, die actieve ‘instagrammers’ misschien wel herkennen, namelijk het zoeken naar het leven in perfectie. Kun jij als actieve ‘instagrammer’ een dag zonder Instagram? Vraag het jezelf af en word bewust van het feit dat ook jij een roze bril-werkelijkheid aan het schetsen bent.

Ieder individu is uniek

Wordt je werkelijke schoonheid vertekend? Wat betekent dat voor je eigen persoonlijkheid? Dat was de vraag die ik aan het begin van dit artikel stelde. Er kan duidelijk geconcludeerd worden dat je werkelijke schoonheid vaak door Instagram wordt vertekend. Actieve ‘instagrammers’ blijven vergelijken, blijven zelfverheerlijken en blijven doorgaan in de zogenaamde jaloezie-spiraal. Zij willen het beste laten zien van henzelf en streven naar perfectie. Zowel de zelfpresentatie als de impressievorming hebben een grote invloed op het streven naar het perfecte leven.

Voel jij je aangesproken? Probeer jezelf dan als actieve instagrammer te behouden voor het creëren van een tweede persoonlijkheid en probeer niet te streven naar het perfecte leven (roze bril-versie). Stop met het vergelijken van mensen die in jouw ogen perfect zijn. Perfectie bestaat nou eenmaal niet. Creëer geen neppe kant van jezelf, maar probeer bij je eigen ik te blijven. Ieder individu is uniek en dat maakt mensen zo mooi. Daar is geen filter voor nodig.

Illustratie inleiding met dank aan Fotolia.