Over design valt wél te twisten

Ontwerp, bouw, test, valideer en verbeter. In theorie is digitale productontwikkeling vrij eenvoudig. Maar de praktijk komt er veel meer bij kijken. Ontwerpers maken in hun creatieve proces talloze observaties en interpretaties om tot een goed product te komen. Het is belangrijk dat ze belanghebbenden hierbij betrekken door hun denkpatroon en manier van kijken helder te communiceren. Opdrachtgevers voorzien ontwerpers vervolgens van relevante informatie (denk aan zakelijke doelstellingen) en geven, waar nodig, feedback.

Het beoogde eindresultaat wankelt van links naar rechts naarmate verschillende betrokkenen samenkomen en hun mening met elkaar delen. Daar is niets mis mee. In het ontwerpproces is het geven en ontvangen van feedback essentieel voor succes. Helaas ligt de focus van feedback vaak te veel op de vorm en te weinig op het doeleinde.

Om onnodige misvattingen te voorkomen is het van belang dat alle betrokken partijen een helder beeld hebben van wat een design maakt of breekt. Iets om in het achterhoofd te houden tijdens de volgende feedback-ronde.

De focus van feedback ligt vaak te veel op de vorm en te weinig op het doeleinde.

Functionele schoonheid

Goed design staat gelijk aan functionele schoonheid. Functioneel, omdat het aansluit bij de eisen, behoeftes, en specificaties van de gebruiker. Het leidt tot interactie en biedt daarmee een doelmatige ervaring. Het informeert, inspireert, en activeert; het liefst op de meest heldere manier mogelijk.

Schoonheid heeft betrekking op esthetica. Deze term is afgeleid van het Griekse aisthēta, dat zintuigelijke ervaring/gevoel betekent. Sinds de achttiende eeuw wordt de term gebruikt om ‘bevrediging van de zintuigen’ aan te duiden. Tegenwoordig wordt de term vooral gebruikt als een synoniem voor onder meer schoonheid, stijl en smaak.

De esthetische kwaliteit van een product is een integraal onderdeel van het nut ervan, omdat producten die we dagelijks gebruiken invloed hebben op onze identiteit en ons welzijn. Maar alleen goed uitgevoerde objecten kunnen mooi zijn.” Dieter Rams

Goed design is niet per definitie mooi

Het is veelal vanuit een esthetische ervaring waarmee non-designers een subjectief oordeel over een ontwerp uitdrukken. Met een kort maar krachtige ‘ziet er goed uit’ of ‘dat vind ik niet mooi’, geven zij aan of ze het design goed vinden of niet, zonder in te gaan op een mogelijke reden of oplossing. Dit smaakoordeel is heel menselijk, maar tijdens het creatieve proces heeft een designer er weinig aan.

Goed design, van een stoel tot een website, is doelmatig en dient dit uit te stralen. Een simpel maar effectief voorbeeld is het verschil tussen de reclamefolders van de Bijenkorf en de Action. Beide communiceren dezelfde boodschap (korting) met een compleet verschillende uitstraling (sale t.o.v. ACTIE!) om ieders eigen doelgroep aan te spreken. Dankzij weloverwogen ontwerpkeuzes met betrekking tot lay-out, kleur en typografie bereiken beide merken hun doel. Het gaat er niet om of het design mooi is of niet.

Omarm vorm en functie

In het geval van digitale producten is de vorm (lees: lay-out) een belangrijke factor voor de gebruiker om een design te waarderen, maar dit kan enkel wanneer het functioneel goed in elkaar steekt.

Er zijn genoeg succesvolle voorbeelden van goede sites, die niet direct een schoonheidsprijs winnen. Denk bijvoorbeeld aan Wikipedia, Marktplaats en Reddit. Dit zijn platformen met miljoenen gebruikers, waar tot in de kleinste details is nagedacht over interactiemogelijkheden.

Marktplaats, de plek waar vraag en aanbod bij elkaar komen, is precies ontworpen zodat mensen zo snel mogelijk producten kunnen kopen of verkopen. De site is op het eerste gezicht niet mooi, maar het werkt als een trein.

Beoordeel een boek niet op de kaft

Het alledaagse begrip van design gaat over persoonlijke stijl en smaak. Hierover valt niet te twisten, totdat we design zien als een streven naar functionele schoonheid.

Hoe mooi of lelijk een design ook is, een goed digitaal product creëert waarde voor de gebruiker door informatie te voorzien van structuur en logische verbanden. Het komt voort uit contextuele evaluatie van zowel de eindgebruiker als afzender: wie biedt wat aan wie, voor welk doel, in welke vorm en waarom? Met andere woorden: is het relevant en communiceert het de juiste boodschap?

(Gebruikers)onderzoek is van belang om deze kernvragen te beantwoorden. Het is vervolgens aan de ontwerper om aan de hand van de gekozen communicatiestrategie en zakelijke doelstellingen de juiste ontwerpkeuzes te maken. Speel als betrokkene hierop in. Stel scherpe vragen met betrekking tot de doelstelling en sta open voor de mening van de doelgroep. Kritische feedback is meer dan welkom, mits men verder kijkt dan de kaft.

Foto intro met dank aan Fotolia.