Digital citizenship & e-government: wat kunnen we leren van andere landen?

Over enkele jaren moet Brazilië voorop lopen met haar digitale dienstverlening. Daarvoor moet in hoog tempo een digitale structuur gebouwd worden met glasvezel tot diep in de jungle. Op het congres ‘Brasil 100% digital’ in Brasilia werden daarom ideeën uitgewisseld over digital citizenship, open data en e-government. Niet alleen Brazilië, maar ook ons eigen land kan daar nog flink wat van leren.

Ervaringen uitwisselen

Het belangrijkste doel van het congres was de uitwisseling van ervaringen met betrekking tot de bouw van digitale diensten en het gebruik van open data als een instrument voor transparantie en sociale controle. De nadruk lag daarbij op de evaluatie en verbetering van de openbare diensten en beleid. Een keur aan binnenlandse hoge ambtenaren en buitenlandse sprekers was hiervoor uitgenodigd.

Op basis van de UN e-Government Survey 2014 keken de organisatoren naar landen die behoren tot de ‘most advanced countries in the world in the area of digital government’. Nederland staat ook op dit lijstje, waardoor ik een presentatie mocht geven over hoe Nederlandse gemeenten omgaan met sociale media en tegen welke knelpunten zij aanlopen. Naast mijzelf waren er sprekers uit bijvoorbeeld Australië, Singapore, Korea, Engeland, Frankrijk en Estland. Een aantal inspirerende voorbeelden uit hun presentaties wil ik graag met jullie delen. Alle presentaties zijn terug te vinden op de website van het congres onder het kopje ‘conteúdo’.

Braziliaanse digitalisering in cijfers

Waarom wil Brazilië eigenlijk digitaal? Even kort een aantal cijfers over Brazilië:

• In 2013 woonden er ongeveer 201 miljoen mensen in het land
• Er zijn 197 miljoen breedband internetaansluitingen
• 281,7 miljoen mobieltjes
• 105 miljoen internetgebruikers
• Social Media gebruik: 70 miljoen Facebook (35%), 41,2 miljoen Twitter (20%), 19 miljoen Linkedin (9,5%), 17,6 miljoen Skype (8,75%) en 4 miljoen Flickr (2%)
• 25 Braziliaanse bedrijven staan in de Global Fortune 2000

Voorop lopen in digitale dienstverlening

Bewoners van Brazilië zijn dus al redelijk digitaal, maar de overheid blijft achter. Volgens Aroldo Cedraz, minister-president van de Federale Rekenkamer, wil Brazilië voorop lopen als het gaat om digitale dienstverlening, omdat dit:

1. De transparantie vergroot
2. De integratie van systemen en informatie bevordert
3. Participatie van inwoners stimuleert
4. Meer efficiency brengt binnen de overheid

Volgens de Harvard Business Review van februari 2015 is Brazilië een “break out” land. Ze gaan redelijk snel vooruit in de digitale evolutie, maar scoren nog relatief laag op vier factoren op de digital evolution index. Nederland staat in deze tabel overigens als een ‘stall out’ land. We scoren hoog op de vier factoren, maar zijn ‘rapidly receding’ op de mate van verandering in de digital evolutie tussen 2008 en 2013.

En corruptie dan?

Klein detail: hoewel corruptie binnen de Braziliaanse overheid (en überhaupt in Brazilië) een vrij significante rol speelt in het geheel, werd hierover eigenlijk geen woord gesproken gedurende het congres. Dit maakt het wel een beetje een ‘goed nieuws show’.

Digital citizenship in Zuid-Korea

‘The age of Gov 3.0 is coming, where the government will be transparent, competent and service-oriented’, aldus Doo-Yeong Choi, viceminister van het ministerie van Administratie en Binnenlandse Zaken van de Zuid-Korea. Hij presenteerde hun strategie voor ‘citizen happiness in the digital society’. Aan de noodzaak van de digitale samenleving liggen wat Zuid-Korea betreft drie punten ten grondslag:

1. Hyperconnectiviteit (alle objecten en mensen zijn als één met elkaar verbonden)
2. Delen / samenwerking (er is een netwerk ontstaan, waarin crowdsourcing en collectieve intelligentie het uitgangspunt zijn)
3. Data-based economy (het gebruik van open data creëert en voegt waarde toe)

Een digitale overheid

Zuid-Korea ziet zes strategische taken om een digitale overheid te creëren:

1. Maak publieke data openbaar
2. Richt een participatie-platform op voor de overheid
3. Bied diensten op maat aan
4. Ontwikkel een cloud-based framework voor samenwerking en ‘sharing administration’
5. Integreer het beheer van informatiebronnen
6. Verbeter de informatiebeveiliging en de beveiliging van de persoonlijke informatie

Australisch e-government

Voor Australië waren er twee sprekers: John Sheridan (Chief Technology Officer van de Australische regering, oftewel AGCTO), die sprak over de digitale strategie, en Pia Waugh (directeur van de Coördinatie en de regering 2.0 Technologie en Contracting Division, Ministerie van Financiën) sprak over Open Data.

In Australië maakt 27 procent van de bewoners elke dag gebruik van sociale media en 69 procent van de Australiërs geeft aan wel eens gebruik te maken van deze kanalen. Uit het onderzoek dat John presenteerde, blijkt verder dat meer dan de helft van de bewoners e-government het belangrijkste kanaal vindt om contact te hebben met de overheid. Tegelijkertijd wil 37 procent nog steeds in persoon contact hebben.

In de agenda voor e-government (september 2013) zijn de volgende uitgangspunten opgenomen:

1. Geschikte services, anytime, anywhere
2. Internet als uitgangspunt
3. Optie voor digitale inbox
4. Meer dan 50.000 interacties in 2017
5. Zo mobiel mogelijk
6. Proeven met video services

Australië en open data

Pia presenteert zich vooral als geek. Ja, zij werkt voor de overheid, maar organiseert tegelijkertijd hackathons die programma’s ontwikkelen met open data om de overheid te controleren. Haar belangrijkste vier punten waar open data voor zorgen:

1. Better government
2. Powerful citizens
3. Collaborative problem solving
4. A first step towards government as an API

Het Open Data Network en Discovery Model van Australië ziet er als volgt uit:

In deze sheet is te zien wat ze in Australië inmiddels gerealiseerd hebben:

Een aantal van de belangrijkste uitdagingen waar ze in Australië tegen aan lopen zijn:

• Scholing
• Wetgeving
• Cultuur
• Systemen
• Privacy en anonimisering
• Reactief versus proactief
• Metadata / semantische context
• Te veel data

Een E-ID voor iedereen

Arvo Ott, uitvoerend directeur en voorzitter van de Raad van Bestuur van e-Governance Academy in Estland, gaf een presentatie over digital citizenship en de uitdagingen en kansen die dit met zich meebrengt. In Estland zijn ze in 1997 begonnen met het verstrekken van E-ID’s. Inmiddels zijn er 1,25 miljoen actieve ID-cards op een bevolking van 1,3 miljoen mensen. 500.000 mensen gebruiken de kaart actief. Bij een “balanced e-Governance” is een E-ID onontbeerlijk. Hiermee kan ook gestemd worden.

Dankzij het gebruik van e-voting is het aantal stemmen in Estland significant gestegen. De E-ID wordt echter niet alleen gebruikt door de overheid, maar bijvoorbeeld ook de grootste banken, transport- en energiemaatschappijen maken er gebruik van.

E-residency

Estland is de eerste in de wereld die een e-residency aanbiedt aan bewoners. De overheid biedt deze aan aan bedrijven en mensen die internationaal actief zijn en hun bedrijf en leven digitaal willen organiseren. Iedereen ouder dan 18 jaar mag een e-identity aanvragen, waarmee hij/zij beveiligde toegang krijgt tot digitale diensten. Met de e-identity kun je documenten ondertekenen, bedrijven oprichten en managen en financiële gegevens bijhouden. In vijf maanden zijn er al 1.000 uitgegeven.

Smart Singapore

Chan Meng Khoong, directeur en CEO van het Systems Science Institute van de National University of Singapore, gaf een presentatie over hun strategieën voor een multichannel delivery of digital services.

Ook in Singapore is het smartphonegebruik de laatste jaren enorm toegenomen. De culturele diversiteit, leeftijd en de verouderende samenleving blijven daarbij aandachtspunten. Toch wil Singapore haar portal blijven uitbreiden. Zij heeft hierbij een aantal key-factors benoemd:

1. Diensten die online aangeboden kunnen worden, zijn 100% online beschikbaar
2. Het is volledig mobiel toegankelijk
3. De overheid is volledig geïntegreerd
4. Alles werkt 100% van de tijd
5. Actief burgerschap wordt gestimuleerd
6. Er wordt gebouwd aan een ‘smart nation’

Harnessing data for storytelling

De laatste presentatie die ik het vernoemen waard vind, was de presentatie van Eva Constantaras, Consultant en instructeur in Data Journalism, Internews Network, Turkije. Zij gaf een presentatie over datajournalistiek. Een onderwerp dat ook in Nederland steeds meer aan belangstelling wint. Vooral omdat het er hier – zeker op lokaal niveau – erg aan ontbreekt.

Datajournalistiek is, volgens Eva, belangrijk omdat het ‘the art and practice of finding stories in data and then retelling them’ is. Volgens Eva kan juist nu, met de open data en de tools die beschikbaar zijn, datajournalistiek een belangrijke rol gaan spelen. Als voorbeeld gaf zij een verhaal dat met behulp van open data is opgesteld in Kenia over het tekort aan dokters. Zowel de overheid als de inwoners kunnen zo zien hoe het probleem werkelijk in elkaar zit.

Kennis toepassen in Nederland

De vraag is natuurlijk wat we met de kennis van al die vakmensen kunnen doen die op het congres gesproken hebben. Pia was duidelijk: nodig me uit en ik kom alle kennis met je delen. Zeg wat je wilt hebben en ik stuur je al onze programma’s die we hebben ontwikkeld zo op. De wil om kennis te delen is sterk aanwezig. Ik ben zelf geen expert op het gebied van open data en e-government, maar als ik vanuit die positie naar de presentaties luister, dan zou ik zeggen:

1. Wanneer kunnen we een E-ID ontwikkelen waarmee we zaken met de overheid kunnen regelen? Eentje die dus verder gaat dan de DigiD, want we moeten er ook mee kunnen stemmen!
2. Gaan we in Nederland meer werk maken van open data en de kansen die deze data met zich meebrengen?
3. Durven we dan ook doelstellingen op te nemen als: ‘het moet 100% van de tijd werken’ en ‘anytime, anywhere’?

Foto intro met dank aan Fotolia.