E-health: zo creëer je draagvlak onder behandelaars [onderzoek]

E-health is niet meer weg te denken uit de wereld van de zorg, maar het organisatiebreed inzetten ervan blijft voor veel instellingen nog een uitdaging. Uit diverse onderzoeken (onder andere KPMG, Daan Dohmen en Nictiz) blijkt dat behandelaren een belangrijke factor zijn bij het succesvol inzetten van e-health. De houding ten opzichte van het gebruik van e-health en de bereidheid om ermee te werken zijn belangrijke pijlers.

Afgelopen zomer heeft Redmax onderzoek gedaan naar de veranderingsbereidheid van behandelaren in de GGZ voor het toepassen van e-health. Het onderzoek biedt inzicht in de uitdaging die zorginstellingen hebben om behandelaren actief e-health te laten gebruiken als onderdeel van het dagelijkse (werk)proces. Aan de hand van de belangrijkste resultaten uit het onderzoek hebben we tips voor je om de veranderingsbereidheid in je organisatie te verbeteren.

Het onderzoek: veranderingsbereidheid van behandelaars

De veranderingsbereidheid is onderzocht aan de hand van acht factoren: waargenomen nut, waargenomen gebruiksgemak, houding, capaciteiten, motivatie, gelegenheid, subjectieve norm (invloed van de mening van anderen) en gedragscontrole, afkomstig uit drie theoretische raamwerken. Deze factoren gaan in op het verklaren van adoptie van technologie door gebruikers.

Kwantitatief onderzoek

Met een online vragenlijst hebben we data verzameld over de veranderingsbereidheid van behandelaren bij het toepassen van e-health. Er hebben 28 instellingen en 52 vrijgevestigde praktijken deelgenomen.

Zijn behandelaren bereid om met e-health te werken?

Uit het onderzoek blijkt dat  behandelaren bereid zijn om met e-health te gaan werken. Onderstaand figuur laat zien dat onder de instellingen ruim drie kwart van de behandelaren positief antwoord geeft op de stelling ‘Ik ben bereid om nieuwe e-health-toepassingen in te zetten’. Maar hoe staat het met hun houding ten opzichte van e-health? En wat kunnen werkgevers en behandelaren nu zelf doen om de veranderingsbereidheid te ‘triggeren’? De antwoorden op deze vragen komen uit het onderzoek.

De belangrijkste resultaten uit het onderzoek geven weer dat de factoren waargenomen nut, waargenomen gebruiksgemak, gelegenheid en gedragscontrole invloed hebben op de veranderingsbereidheid van behandelaren.

Waargenomen nut

Uit het onderzoek blijkt dat behandelaren het nut van e-health-toepassingen inzien. Slechts 12 procent geeft aan helemaal geen toegevoegde waarde van e-health te zien. Om deze behandelaren te overtuigen en uiteindelijk te laten veranderen ten behoeve van het gebruiken van e-health, is het van belang dat het nut van e-health-toepassingen duidelijk is.

Tip: laat medewerkers het zelf ervaren

De beleving van het waargenomen nut kun je stimuleren, door medewerkers concrete toepassingsvormen van e-health te laten zien en te laten ervaren. Bijvoorbeeld door het opzetten van een living lab of het organiseren van inspiratiesessies. Ook het inzetten van een behandelaar (het ‘doctors talk doctors’-principe), als ambassadeur van e-health, is een goede manier om collega’s te motiveren.

Waargenomen gebruiksgemak

Wanneer behandelaren inzien dat een toepassing gemakkelijk in het gebruik is, zijn zij sneller bereid om deze in te zetten. Onder instellingen zien slechts 35 procent van de behandelaren het gebruiksgemak. Onder vrijgevestigden is dit zelfs nog lager, namelijk 16 procent.

Tip: maak de nieuwe processen inzichtelijk

Breng de huidige processen zo gedetailleerd mogelijk in kaart en maak inzichtelijk hoe de nieuwe processen eruit zien met de inzet van e-health. Is het gebruiksgemak voor de behandelaar echt toegenomen? In de praktijk blijkt bijvoorbeeld nog vaak dat een behandelaar zijn of haar verrichtingen twee keer moet registreren (in het EPD én in de digitale innovatie). Hierdoor neemt het gebruiksgemak niet toe, maar juist af.

Het organiseren van goede trainingen en ondersteuning, kan ook bijdragen aan het waargenomen gebruiksgemak. Naarmate de opschaling van e-health toeneemt, zou ook de ondersteuning toegespitst op de wensen en behoeften van behandelaren moeten toenemen.

Gelegenheid om met e-health aan de slag te gaan

De gelegenheid die behandelaren in hun werksituatie krijgen om met e-health te werken, hangt nauw samen met de veranderingsbereidheid. Individueel gedrag is namelijk deels afhankelijk van gelegenheid, oftewel de kansen, die de werkomgeving hen biedt om te presteren. Dus als je behandelaren voldoende ondersteuning en mogelijkheden biedt om met e-health te werken, zullen zij meer bereid zijn om e-health daadwerkelijk toe te passen. Uit het onderzoek blijkt dat maar een klein deel van de behandelaren (19% vrijgevestigden en 27% instellingen) vindt dat zij hier genoeg ondersteuning en mogelijkheden voor krijgen.

Tip: stel tijd & digitale toepassingen beschikbaar

Geef behandelaren de ruimte om met e-health aan de slag te gaan, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van digitale toepassingen en tijd. Zo voorkom je dat behandelaren het gevoel hebben dat het werken met digitale toepassingen iets is dat zij extra naast hun werk moeten doen. Je zult behandelaren de gelegenheid moeten geven om te wennen aan de nieuwe middelen. Geef behandelaren ook begeleiding bij het ervaren van de digitale toepassingen, zodat ze de toepassingen ook op de juiste manier gebruiken.

Gedragscontrole

Als een behandelaar veel controle op zijn of haar gedrag ervaart, beperkt dit de veranderingsbereidheid. Uit het onderzoek blijkt dat behandelaren het belangrijk vinden om zelf verantwoordelijk te zijn. Zeker nu er veel ontwikkelingen in de zorgsector gaande zijn, zoals in hun werk en functie.

Tip: betrek behandelaren zelf bij de besluitvorming

De urgentie om digitale innovaties in de praktijk in te zetten neemt steeds meer toe. Het is alleen wel belangrijk dat behandelaren zo min mogelijk druk ervaren en zo min mogelijk zaken opgelegd krijgen. Hierdoor geef je hen de vrijheid in het werk en stimuleer je hen tegelijkertijd om positief te denken. Laat behandelaren daarom zelf eerst het werken met digitale toepassingen ervaren en laat ze ermee experimenteren, voordat de digitale toepassing onderdeel wordt van het (werk)proces. Ook werkt het goed als je behandelaren betrekt bij besluitvorming en bij het regelen van de digitale toepassing in het bestaande werkproces.

Conclusies: zo creëer je draagvlak onder behandelaren

Uit de onderzoeken van KPMG, Daan Dohmen en Nictiz is gebleken dat behandelaren een belangrijke factor zijn voor het succesvol implementeren van e-health. Ons onderzoek biedt handvatten voor het creëren van draagvlak onder behandelaren en het verhogen van de veranderingsbereidheid.

Het onderzoek laat zien dat behandelaren veranderingsbereid zijn en positief tegenover het implementeren van e-health staan, mits zij genoeg tijd krijgen om ermee te werken, zij het nut en meerwaarde van e-health inzien, zij de juiste middelen krijgen en zij hun eigen verantwoordelijkheid over het werk houden. Het vinden van de juiste balans is de komende periode de grootste uitdaging voor instellingen en projectleiders.

Door te investeren in draagvlak bij behandelaren neemt de kans op succesvolle implementatie toe.

Benieuwd hoe het zit met de veranderingsbereidheid op de overige pijlers of wil je meer informatie over dit onderzoek? Bekijk dan het hele onderzoeksrapport (pdf).

Foto intro met dank aan Fotolia.