MOOC’s in de praktijk: wat hebben we aan open online onderwijs?

De opkomst van Massive Open Online Courses (MOOC’s) heeft de afgelopen jaren een flinke impuls gegeven aan open en online onderwijs. Als projectmanager ‘Open en Online Onderwijs’ zet ik me in Nederland in voor de doorbraak van onderwijs waar iedereen, overal toegang toe heeft, via het internet. Hoog tijd voor mij dus om ook eens een MOOC te volgen!

MOOC over opvoeden van jonge kinderen

Mijn keuze viel op een MOOC van de University of Washington met als thema hoe je het gedrag van jonge kinderen positief kunt beïnvloeden (Positive behavioral support for young children). Als moeder van een kleuter, peuter en baby heb ik mij al vaker afgevraagd of je eigenlijk ergens ‘goed opvoeden’ kunt leren?

Deelnemers, forumdiscussies & ‘weblectures’

Ja dus. Deze MOOC duurt acht werken en bestaat uit ‘weblectures’. Docent Gail Joseph van de University of Washington legt helder uit. Aan de zijkant, bij het transcript, is mee te lezen wat ze zegt. Haar betoog wordt af en toe ondersteund door een voorbeeldsituatie die is opgenomen in een kinderdagverblijf. Elk van de acht modules bevat forumdiscussies, waarin deelnemers uit de hele wereld in wisselend Engels reageren op de leerstof. Het woord ‘massive’ in het begrip MOOC houdt in dat er geen limiet zit op het aantal deelnemers: de MOOC’s op de grote platforms hebben vaak duizenden deelnemers. Dat zie je goed terug in de forumdiscussies.

In elke module kun je je kennis toetsen in een multiplechoice-vraag. De cursus is ‘honor based’: er is geen identiteitscontrole van de deelnemers en er worden geen certificaten uitgereikt.

Opbrengst van acht weken thuisstudie

De MOOC biedt mij een flink aantal nuttige inzichten. Bijvoorbeeld:

• hoe dagelijkse routines jonge kinderen een veilig gevoel geven,
• waarom het belangrijk is dat kinderen emoties kunnen herkennen,
• hoe je een vierjarige kunt bijbrengen een ruzie over lego zelf op te lossen,
• welke strategie je een jong kind kunt aanleren om weer rustig te worden als het boos is.

Bovendien zijn er allerlei praktische downloads: kaartjes waarmee je emoties kunt leren benoemen, of plaatjes van bijvoorbeeld de ‘schildpad-techniek’, waarmee een kindje dat geplaagd wordt leert om zich dit niet aan te trekken.

Waarom een MOOC?

Kon ik dit ook op een andere manier leren? Ja, opzich wel. Er zijn ook boeken over opvoeding. Maar met een koptelefoon achter de computer kruipen en achterover leunen, kost na een lange werkdag minder energie dan je te verdiepen in een boek. Bovendien wil je natuurlijk die multiplechoice-vraag vóór de deadline beantwoord hebben.

Wie kan profiteren van open en online onderwijs?

Naast dit persoonlijke voorbeeld, zijn er veel andere situaties waarin mensen die hun formele opleiding al (lang geleden) hebben afgerond, profijt hebben van het volgen van een MOOC. Je kunt op een laagdrempelige, kosteloze manier weer eens bijgepraat worden over de ontwikkelingen in je vakgebied of je verdiepen in een nieuw aspect daarvan. In de toekomst kunnen we MOOC’s misschien ook inzetten voor formele, verplichte bijscholingstrajecten, bijvoorbeeld in de medische wereld. Daarnaast zijn er allerlei andere doelgroepen denkbaar: de studiekiezers, bijvoorbeeld. Zij kunnen met MOOC’s een eerste indruk krijgen van welk vakgebied hen de komende jaren geboeid kan houden.

Universiteit van Nederland

Voor wie een hele MOOC te veel is, kan het ook proberen met een kleinere hap, bijvoorbeeld bij de Universiteit van Nederland. Op dit platform staan gratis videocolleges van Nederlandse wetenschappers. Elke werkdag staat er een nieuw collega op, elke week is een nieuwe hoogleraar aan het woord. Het doel is om de kennis van de beste wetenschappers van Nederland beschikbaar te maken voor heel Nederland. Ga je naar de sportschool? Neem je iPad mee: een half uur op de cross-trainer is goed voor twee afleveringen!

MOOC’s in het Nederlandse hoger onderwijs

Volgens de European MOOCs Scoreboard worden er op dit moment 28 MOOC’s aangeboden door Nederlandse onderwijsinstellingen. Dit aantal neemt snel toe, onder andere omdat MOOC’s de mogelijkheid bieden nieuwe (onderwijs)doelgroepen te bereiken en omdat deze onderwijsvorm goed aansluit bij de behoefte van flexibel onderwijs op maat: onderwijs volgen waar en wanneer het jezelf uitkomt.

‘Blended learning’

Door doorbraak van massive open online courses ontwikkelt een groeiend aantal Nederlandse universiteiten en hogescholen een strategievoor open en online onderwijs, waarvan MOOC’s één verschijningsvorm is. Veel onderwijsinstellingen zetten in op de combinatie van open en online onderwijs met de meer traditionele onderwijsvormen. Dit heet blended learning. Dat dit veel mooie kansen biedt, concludeert bijvoorbeeld ook een hoofddocent bij de Hogeschool Arnhem Nijmegen, nadat hij zelf zo’n 50 MOOC’s heeft gevolgd.

De TU Delft, de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam zijn voorlopers en zetten al sterk in op MOOC’s. De komende jaren bezinnen meer instellingen zich op een strategie die past bij hun onderwijsvisie en hun ambitie. Handvatten hiervoor zijn te vinden in het Trend Rapport van de SURF Special Interest Group Open Education en in het recente adviesrapport van de League of European Research Universities (pdf).

Stimuleringsregeling

Ook de minister van OCW erkent het belang en de potentie van open en online onderwijs. Zij stelt tot 2018 jaarlijks één miljoen euro beschikbaar voor het stimuleren van open en online hoger onderwijs in Nederland. In november 2014 wordt de lancering van een stimuleringsregeling op basis waarvan instellingen voor hoger onderwijs een projectvoorstel kunnen indienen verwacht.

Verdienmodel?

Daarmee kunnen universiteiten en hogescholen kennis delen en de resterende kwesties samen oppakken. Want uiteraard zijn er nog veel vragen en onduidelijkheden: over het afnemen van toetsen binnen MOOC’s, over de manier waarop je MOOC’s kunt inzetten in het reguliere campusonderwijs en ook over het verdienmodel dat een universiteit of hogeschool ten grondslag kan leggen aan open en online onderwijs.

Ik gun iedereen een zelfde positieve leerervaring als ik heb gehad bij de University of Washington. En dan nog liever vanuit een Nederlandse kennisbron. Laten we hier de komende jaren samen aan werken!

Foto intro met dank aan Fotolia.