Ketenzucht: hoe de afstand tussen bestemming & bron steeds kleiner wordt

Elke dag is het tegenwoordig wel een keer raak. Een bericht dat blijkbaar spraakmakend genoeg is om het nieuws te halen. ‘De Bezige Bij valt systeem boekensector aan’, kopt NRC van 3 mei, met gevoel voor drama. De Bezige Bij heeft met 9 grotere boekhandels afgesproken om rechtstreeks boeken te leveren en niet meer via het Centraal Boekhuis. De boekhandels krijgen een hogere korting en een soepele betaalregeling in ruil voor opvallende schapruimte.

Ketenzucht

De rol van een partij in de keten (de distributiefunctie van het Centraal Boekhuis) wordt overgenomen door een speler in de keten zelf (De Bezige Bij). De afstand tussen, in dit geval, een lezer en een uitgever wordt korter. De uitgever laat geen middel ongemoeid om ervoor te zorgen dat ze zelf niet overbodig wordt door anderen overbodig te maken. Keetzucht. Niets is vanzelfsprekend meer. Als de zinsnede ‘.. het is al tientallen jaren de praktijk …’ ergens wordt gehoord moeten alle signalen zonder aarzeling op rood springen. Een status als ‘de praktijk’ bestaat niet meer. De praktijk zelf is namelijk niet meer de praktijk.

Netflix en het strijdperk van de film- en serierechten

Ander voorbeeld. Je ziet steeds meer dat we series of films kijken op momenten dat het ons uitkomt, en niet meer op momenten dat het voorgeschreven wordt, zoals we ‘immers al jaren deden’. Het recht om op eigen tijden te kijken hebben we versneld afgedwongen door proletarisch films te pakken. Gratis downloaden dus. En toen was daar Netflix. Niet dat Netflix de fundamentele downloaders zal uitbannen, maar er is in ieder geval een serieus en laagdrempelig alternatief. Het excuus ‘we hadden geen keuze’ is niet meer valide.

Netflix geeft films door, daar betalen kijkers maandelijks een vast bedrag van minder dan tien euro voor. En Netflix rekent op haar beurt af met de rechtenhebbers. Maar waarom zou Netflix zelf geen series maken? Dus maakt Netflix zelf Nederlandse series, zo werd onlangs bekend (dit is overigens niet bevestigd of ontkend door Netflix, red.) Hetzelfde geldt voor Videoland (vergelijkbaar met Netflix) en ook rupsjesnooitgenoeg als Amazon en Yahoo gaan zul je zien in het strijdperk van de film- en serierechten.

De verkorte afstand tussen bestemming en bron

Er zijn nog honderden voorbeelden te bedenken. Albert Heijn, Bol en huismerken, denk maar eens aan alle combinaties die met die woorden mogelijk zijn. KLM zal na de zomer starten met het aanbieden van pakketreizen, een combinatie van vliegreis, hotel, auto, excursies, kortom, de hele vakantie van deur tot deur. Deze pakketreizen waren de bundelbonus voor de reisbureaus. De carrier KLM schuift nadrukkelijk naar beneden (of naar boven, zoals je wil) in de keten.

Een ding is zeker: de afstand tussen de bestemming en de bron wordt korter. En of dat veroorzaakt wordt door het samensmelten van rollen of door het ontstaan van nieuwe toetreders doet er niet zo veel toe.

Deze column werd eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad. Foto intro met dank aan Fotolia.