Het ebook is hard aan verdere vernieuwing toe

Het is de hoogste tijd om het ebook van een nieuwe impuls te voorzien. In cijfers wint het qua verkoop nog steeds aan populariteit, maar de groei is niet explosief en lager dan menigeen een aantal jaren geleden had verwacht. Het elektronische boek in de huidige vorm ontwikkelt zich onvoldoende en dat is jammer nu meer Nederlanders online lezen. Er liggen mooie kansen om het product aantrekkelijker, beter en betrouwbaarder te maken.

Lekker online lezen

De boekenbranche heeft het met de almaar stijgende tijdsbestedingen op het web al jaren lastig. De omzetcijfers van het algemene boek daalden in 2013 met 5,5 procent en daarmee werd de dalende lijn van 2012 (-6,3 procent) bevestigd, zo maakte het CPNB afgelopen week tijdens het boekevent ‘Vers voor de Pers’ bekend. Tegenover deze negatieve cijfers staat wederom een stijging in omzet van de e-boeken, nu naar 3,2 procent van het totaal. Dat is echter slechts een procentje meer dan een jaar eerder.

Dit roept ten onrechte het beeld op alsof het digitale lezen achterblijft. De ogenschijnlijk achterblijvende prestatie van het ebook zegt echter niets over de behoefte bij lezers om vaker dan ooit vanaf een scherm te lezen. Dit gedrag kan namelijk slechts deels worden opgemaakt uit de verkoop van digitale boeken. Helaas zijn over het online lezen als totaal geen exacte cijfers bekend, maar wie waar dan ook om zich heen kijkt ziet continu mensen op een telefoon- of tabletscherm turen. Om sociale media en e-mail te checken, om te surfen op het web. Maar lekker lezen doen ze ook.

Ebook is ingewikkeld ding

Het ebook is in de grond van de zaak een ingewikkeld ding met beperkingen. Het in een meestal zogeheten epub2-bestand verpakte product wordt al enkele jaren via webshops aangeboden, van de gebruikers vraagt dit enige handigheid. Wie altijd op bol.com koopt, heeft daar door gewenning minder last van en vaste gebruikers met een e-reader hebben al de nodige ervaring.

Wie voor het eerst een ebook koopt, moet binnen een woud van aanbieders behoorlijk wennen en soms halsbrekende toeren uithalen om het materiaal steeds leesbaar op het scherm te krijgen. Gebruikersvriendelijk is de toegang vaak niet, want als gevolg van bijvoorbeeld procedures om het kopiëren tegen te gaan, zijn er meestal beperkingen.

Maar het ebook mist nog meer. Het verrijken met audio en video binnen ePub2 is niet te doen. Met de nieuwe standaard ePub3 zou meer mogelijk moeten zijn, maar de geluiden hierover zijn tegenstrijdig en de grote doorbraak laat al langere tijd op zich wachten. Het elektronische boek is bovendien nog relatief duur door het hoge BTW-percentage van 21 procent. In het buitenland is het elektronische boek veel populairder. In de Verenigde Staten, waar met een enorm taalgebied – en dus massa – veel lagere prijzen gelden, haalt het in sommige sectoren een omzet van meer dan twintig procent. De meeste landen hanteren geen dergelijk hoog BTW-percentage en dus is het ebook qua prijs een interessant alternatief voor het papieren boek.

Gebruikersgemak

Maar ook daar speelt het punt van gebruikersgemak en de beperkte mogelijkheden. Het is de vraag of het ebook in de huidige vorm een lang leven heeft. Nu het aantal huishoudens dat is aangesloten op internet de negentig procent heeft overschreden en de wifi-voorzieningen overal talrijker worden, zijn er alternatieven. Het lezen vanaf een website, ook in de vorm van een boek, behoort tot de mogelijkheden. De gebruiker kan via bijvoorbeeld een link of een code toegang verkrijgen tot een ebook dat is verrijkt met beeld en geluid. Wel is het zaak dat er een internetverbinding is.

Lezen via een website

In de journalistiek zijn momenteel bewegingen zichtbaar van partijen die hun leesmateriaal via een website aanbieden. Mediabedrijven in de Verenigde Staten lopen hierin voorop. In Nederland komt het meest bekende en succesrijke initiatief vooralsnog van De Correspondent, een collectief van redacteuren dat dagelijks diepgravende journalistieke producties uitserveert. Wat De Correspondent met een enkel artikel kan, lukt natuurlijk eveneens met een magazine of een boek. Deze producten zullen naar verwachting dit jaar in ruimere mate hun weg vinden.

Pas dan maakt het ebook echt een stap voorwaarts. Wie alleen tekst wil lezen, kan daar voor kiezen, zoals een ieder uiteraard het recht heeft de voorkeur te blijven geven aan papier. De ontsluiting via een website biedt de mogelijkheid onbeperkt video en audio te tonen. Deze verrijkingen maken het boek een stuk spannender. Het bekijken en gebruiken van een interactieve infographic behoort eveneens tot de mogelijkheden.

Dynamische ebooks & samenwerkende ‘makers’

Lezers kunnen online commentaar leveren en de makers hebben de mogelijkheid het product te actualiseren. Eventuele verbeteringen zijn snel doorgevoerd en het komt de kwaliteit allemaal ten goede. In feite is er dan nooit meer een ooit voltooid eindproduct, maar een voortdurende uitwisseling van nieuwe feiten, gedachten en meningen. Een toe te juichen ontwikkeling die meer past bij deze tijd.

Het maken van met name een non-fictie ebook is niet langer voorbehouden aan een enkel individu en is straks meer gericht op samenwerking. Wie mooi kan schrijven, kan wellicht minder goed filmen of een interview afnemen. Er zullen in de toekomst ongetwijfeld meer gezamenlijke producties komen, niet bedacht door een enkele auteur, maar door een wisselend gezelschap van makers. Door te kiezen voor dit online model zal de afstand groeien met het papieren boek en de huidige ebook. Het kan niet anders dan dat lezers in de toekomst andere keuzes gaan maken.

Foto intro met dank aan Fotolia