Een sociaal organogram voor betere samenwerking

Een organogram is een visuele tool om de formele structuur van een organisatie te tonen. Hoewel een organogram de hiërarchische structuur overzichtelijk toont, neemt het niet de sociale relaties in een organisatie in acht. Dit terwijl de sociale relaties de samenwerking tussen medewerkers bepaalt. Om inzicht te krijgen in de sociale relaties in een organisatie biedt een sociaal organogram uitkomst.

Het traditionele organogram

Het doel van een traditioneel organogram is om op een inzichtelijke, visuele manier de formele structuur van een organisatie te tonen. Meestal begint het met de top van een organisatie, met de CEO of directie helemaal aan de top van zo’n organogram. Daaronder volgen dan de volgende lagen in de rapporteringsstructuur tot je uiteindelijk de laagste groep van medewerkers hebt aan wie niemand rapporteert.

Een traditioneel organogram is volledig gebaseerd op de hiërarchische structuur van een organisatie. Een top-down-indeling is hierbij vaak standaard. Maar ook wanneer het geen traditionele hark is, zoals het organogram van de basisschool in dit artikel, gaat het meestal om het zichtbaar maken van hiërarchische verhoudingen (de directie als epicentrum, zoals auteur Joost Steins Bisschop het hier verwoordt).

Voordelen van een organogram zijn:

• Ingewikkelde informatie overzichtelijk tonen door visualisatie
• In één oogopslag duidelijk hoe de formele relaties zijn

Het probleem met een organogram is echter dat deze heel formeel is en weinig menselijks in zich heeft. Hoewel je formele relaties kan zien, biedt het geen enkel inzicht in de sociale relaties in een organisatie. Een organogram toont de relatie(s) tussen functies en afdelingen, maar niet de relatie(s) tussen mensen. Een organogram lijkt zelfs muren tussen mensen te creëren. Het geeft namelijk aan welke formele grenzen er zijn tussen afdelingen en lagen. Qua samenwerking is een organogram met andere woorden weinig bevorderlijk.

Het sociaal organogram

Het kan ook anders! Een sociaal organogram doorbreekt dergelijke formele structuren en bevordert juist wel teamwork, door zich op het sociale aspect tussen mensen te richten. Het toont op een visuele manier de relaties tussen mensen in een organisatie. Hiermee bedoel ik natuurlijk geen liefdesrelaties, al zou dat dat de entertainmentwaarde in een organisatie misschien wel verhogen.

Bij een sociaal organogram verbind je mensen niet op basis van afdeling, functie of rapporteringslijn, maar op basis van gezamenlijke interesses, gezamenlijke eigenschappen, en/of hobby’s. Formele structuren worden doorbroken en daarmee wordt de organisatie als het ware platter. In een sociaal organogram kan je mensen van verschillende afdelingen of lagen juist wel met elkaar verbinden. Mensen die voorheen formeel geen enkele relatie met elkaar hebben, anders dan de organisatie waar ze voor werken, worden op deze manier wel met elkaar gelinkt.

Voordelen sociaal organogram

De voordelen van zo’n sociaal organogram zijn:

• Beter overzicht van de sociale relaties door visualisatie
• Collega’s leren elkaar beter kennen op basis van gedeelde interesses
• Hogere motivatie

Ook bij een sociaal organogram maakt visualisatie complexe zaken overzichtelijk. Mensen verbinden op basis van hobby’s, gezamenlijke eigenschappen en interesses bevordert de samenwerking in een organisatie. Door de relaties expliciet te maken en vooral te laten zien, versterk je de sociale banden tussen medewerkers en verhoog je daarmee de samenwerking tussen medewerkers. Samenwerking tussen voorheen afzonderlijke afdelingen en functies wordt met een sociaal organogram bevorderd, omdat mensen niet meer formeel gescheiden zijn, maar juist verbonden.

Functies en afdelingen zijn meestal al gedefinieerd in een organisatie. Het is formeel en zal weinig mensen aanspreken. Een organogram is duidelijk, maar weinig inspirerend of motiverend. Sociale aspecten zijn vaak niet gedefinieerd in een organisatie, terwijl mensen juist gemotiveerd zijn door zaken die hen interesseren zoals bijvoorbeeld een hobby, een gedeelde interesse, een gezamenlijke sterke eigenschap. Mensen hebben daarnaast een positieve attitude tegenover andere mensen die op hen lijken. Mensen die een positieve attitude hebben tegenover elkaar, werken beter samen.

Een traditioneel organogram is gemeengoed in het bedrijfsleven, maar heeft desondanks gebreken, waarvan het ontbreken van een sociaal aspect de grootste is. Een sociaal organogram ondervangt juist dat gebrek.

Conclusie

Succesvolle organisaties zijn organisaties waar de samenwerking tussen mensen topresultaten oplevert. Een sociaal organogram bevordert de samenwerking in organisaties door de sociale verbanden visueel te tonen. Het maakt geen onderscheid op basis van afdelingen en lagen, maar verbindt mensen met mensen. Niet alleen maakt het de organisatie platter, maar het bevordert ook de samenwerking tussen medewerkers, die dat anders niet zouden doen.