Facebook: raakt de liefde bekoeld?

Facebook is met bijna 1 miljard gebruikers heer en meester in het landschap van social media. Maar toch was het de afgelopen tijd zeker geen rozengeur en maneschijn. Dalende beurskoersen zijn daarvan het meest zichtbaar. Maar dat de liefde tussen Facebook en haar gebruikers lijkt te bekoelen, is misschien nog wel meer reden tot zorg. 

Privacy & Commercie

Ik doel niet op de rellen in het Groningse Haren (en de discussie die daardoor rondom de Facebook privacy settings weer is opgelaaid), maar op fundamentelere ontwikkelingen. In onderstaand artikel vertel ik waarom onder de early adaptors de liefde voor Facebook volgens mij aan het bekoelen is.

Natuurlijk zijn er al veel vaker kritische kanttekeningen aan het adres van Facebook geplaatst. Zo publiceerde ik deze week nog een artikel over de lastige instellingen die Facebook heeft als je een evenement wilt aanmaken, naar aanleiding van de rellen rondom ProjectXHaren. Ook de snelle groei van commerciële boodschappen en de manier waarop er met privacy wordt om gegaan werpt al langere tijd een schaduw op het gebruik van Facebook. Maar waarom lijkt de liefde nu dan toch echt te bekoelen?

Nieuw: Facebook offers

Vorige week introduceerde Facebook een nieuwe functie voor bedrijfspagina’s met meer dan 400 likes: je kunt als bedrijf een aanbieding plaatsen, die mensen kunnen claimen. De mensen die jouw pagina hebben geliket kunnen dan deze aanbieding zien en claimen, wat vervolgens weer gedeeld wordt met hun Facebookvrienden. Voor mij als social media-consultant is dit zakelijk gezien een interessante ontwikkeling die ik al goed heb uitgeplozen. Maar inmiddels gebeurt het claimen van een aanbieding zo regelmatig en komen dit soort berichten zo vaak voorbij in mijn Timeline, dat ik me als privé-gebruiker betrapte op stevige irritatie richting Facebook. Met stip dus bovenaan mijn irritatielijst.

Natuurlijk hou ik van de zakelijke mogelijkheden van Facebook en pas ik deze zelf ook toe voor mijn klanten. Alleen de sprinkhanenplaag die Facebook nu heeft ontketend met deze nieuwe feature, is wel heel erg groot. -1 voor Facebook zouden ze in mijn vriendenkring zeggen. Terecht.

Onduidelijke instellingen

De tweede reden waarom er wat meer afstand ontstaat tussen sommige gebruikers en het medium zijn de onduidelijke instellingen die Facebook hanteert. Zoals gezegd, heb ik eerder een artikel geschreven dat een van de onduidelijkheden blootlegt. Maar er zijn er meer. Hoe dieper je daar induikt, hoe mistiger het soms wordt. En de zeer uitgebreide gebruikershandleiding maakt het er ook al niet makkelijker op. Zo blijkt de toepassing van subscribers eigenlijk bij maar weinig mensen bekend. En dat terwijl het, indien verkeerd ingesteld, van je profiel een lek mandje maakt. Facebook zou eigenlijk KISS (keep-it-stupid-and-simple) moeten hanteren, zodat er geen twijfel bestaat over wat je wel en niet deelt. Je zou als standaardinstelling je best moeten doen om je informatie met onbekenden te delen.

My mom’s on Facebook

Nog niet zo heel lang geleden trokken mensen massaal weg bij Hyves om deel te nemen aan de gesprekken op Facebook. Hun kritiek destijds was dat halfzachte bekenden, verre kennissen, oma’s, opa’s, moeders, neefjes en nichtjes te prominent aanwezig waren op Hyves. Men zocht een plekje waar het onder vrienden goed toeven was. Inmiddels is dat veranderd. Overal hoor ik om mij heen dat men worstelt met de vraag wie je wel en niet moet toelaten in je vriendengroep van Facebook. Want wat als bijvoorbeeld je baas vraagt om je toe te voegen op Facebook? Zeg je dan ja of nee? Natuurlijk zijn er allerlei instellingen beschikbaar om dit aan te passen, af te schermen en te wijzigen. Maar ik hoor niet veel mensen die dat doen, die daar zin in hebben of die dit überhaupt weten. Het gevolg is dat mensen in de basis dan maar veel voorzichtiger zijn met wat ze plaatsen, en dat de vriendengroep-die-geen-vriendengroep-meer-is-maar-een-grote-kennissenkring op Facebook gewoon minder hecht voelt.

Geld verdienen aan advertenties

Zoals bekend heeft Facebook te maken met aandeelhouders. Zij willen geld verdienen aan Facebook. En waar geld verdiend moet worden, daar vinden we advertenties, in dit geval gebaseerd op je gebruikersdata. Logisch: “If you’re not paying for the product, then you are the product being sold”.

Begrijp me niet verkeerd: ik heb niets tegen advertenties, sterker nog: ik heb 10 keer liever een goede, relevante advertentie dan een advertentie die ver van mij af staat. Wat dat betreft ben ik een fan van Facebookadvertenties, omdat ze immers zijn toegespitst op het profiel dat ik zelf op Facebook heb samengesteld. Maar Facebook moet wel oppassen dat ze geen reclamezuil wordt. Dat beschrijf ik al bij mijn eerste opmerking over het kunnen claimen en plaatsen van een aanbiedingen, maar dat geldt dus ook voor opdringerige campagnes, acties en commerciële applicaties die ik steeds voorbij zie komen. En dan heb ik het nog niet eens over de uitnodigingen voor andere apps en games; dat zou bijna een hoofdstuk apart moeten zijn.

Bovendien ben ik nog iemand die zakelijke interesse heeft in het medium Facebook. Ik bekijk, analyseer en (soms) waardeer de advertenties, campagnes en acties dus nog met een professionele bril. Ik kan me echter voorstellen dat wanneer je deze professionele bril niet bezit, je de reclame-uitingen gewoon vervelend vindt. En wie zijn social media-oren spitst, hoort deze geluiden dan ook onder de gebruikers. Zie hier: het spanningsveld tussen wat voor de gebruiker prettig is en waar Facebook zijn geld aan moet verdienen, is actueel.

Andere platformen zitten niet stil

Tijdens de introductie van Google+ werd er massaal gespeculeerd over de vraag hoeveel mensen zouden overstappen naar dit nieuwe medium van Google, en in welk tempo. Ik heb collega’s gezien die met angst en beven de Facebook exodus gade hebben geslagen. Zij hadden zich langdurig in alle mogelijkheden van Facebook verdiept en verdienden hun boterham met dit platform. Ze hebben tijdens de introductie van Google+ een paar stressvolle weken gehad. Inmiddels kunnen we vaststellen dat er een harde kern is overgestapt naar Google+, maar dat de massa op Facebook is blijven zitten. Toch zit Google ook niet stil. Zij verbeteren hun platform, voeren met regelmaat updates uit en maken het platform steeds gebruiksvriendelijker. En niet onbelangrijk: ze heersen over de aarde met hun zoekmachine. Integratie met hun zoekmachine en alle andere kwaliteits-features van Google is een kwestie van tijd. En dan heb je een ‘best-wel-heel-tof’ platform, waar documenten, mail, drive, agenda, nieuws, RSS, videochat en YouTube samensmelten met je persoonlijke profiel. Als Facebook niet snel gaat verbeteren met ‘alles-op-1-plek’ dan wint Google die slag.

Ook oudgediende MySpace is zowaar met een zeer mooie update gekomen. Een aantal jaar geleden was ik fanatiek MySpace-gebruiker en ik heb mij dan ook gehaast om van dit nieuws kennis te nemen. Ik ben gaan kijken, en ja hoor, het ziet er fancy uit:

Hot or Not?

En nu we het toch over MySpace hebben in relatie tot Facebook: ooit was MySpace met kop en schouders de social media-marktleider. Net zoals Hyves dat in Nederland nog niet zo lang geleden was. De snelheid waarmee beide platformen afbrokkelden en werden verlaten door hun gebruikers moeten we in ons achterhoofd houden wanneer we kijken naar de haarscheurtjes die ontstaan in de liefde tussen Facebook en haar gebruikers. Daarnaast weten we allemaal hoe het is verlopen met Second Life, het platform waar serieus geld in geïnvesteerd werd en dat ook onaantastbaar leek: vandaag ben je hot, morgen ben je not. Mark Zuckerberg weet dat. Hij is geen domme jongen. Hij weet dat als het eerste schaap over de dam is, er vervolgens een ‘tipping-point’ in de bezoekersstroom kan ontstaan (zij het door Google+, MySpace, App.net of een andere ‘new kid on the block’). Dan kan het snel gaan.

Voorlopig geen zorgen…

Toch denk ik dat Facebook zich voorlopig nog even geen zorgen hoeft te maken. Er zijn bijna 1 miljard accounts en de helft van de bezoekers checkt iedere dag in. Een grote groep bedrijven, mensen en organisaties snappen Facebook en zijn op zoek naar een plaats ‘waar anderen zijn’. Los daarvan heeft Facebook nog zoveel geld in kas; die zingen het nog wel even uit.

… maar toch

Nogmaals, Mark Zuckerberg is geen domme jongen. Hij voelt het spanningsveld tussen commercieel en sociaal, voelt de druk van aandeelhouders en bekijkt met ongemak de grote groei van het gebruik van Facebook op smartphones. Daar verdient hij nu immers nog niet veel aan. Hij heeft de afgelopen tijd vaak met zijn financiële mensen om tafel gezeten en droog geconstateerd dat de beursgang tegen is gevallen. Hopelijk heeft hij binnenkort een antwoord dat bevredigend is voor zowel de betalende klant als de gebruiker. Ik kijk met interesse uit naar de strategie van Facebook. Het introduceren van ‘aanbiedingen claimen’ was hopelijk hierin hun laatste misser richting gebruiker.

Ik ben benieuwd waar we over twee jaar staan. En of we dan over Facebook, net zoals bij MySpace, Hyves, Second Life, MSN en andere voormalige grote jongens zullen zeggen: Facebook? Dat was echt zó 2012.