Ultrabooks: nieuwe generatie laptops gaat strijd aan met tablets

In Santa Clara zit het complete managementteam van Intel bij elkaar in de board room. Met een daverende klap daalt de vuist van CEO Paul Otellini neer op tafel. “Nu moet het afgelopen zijn”, buldert hij. We gaan laptops en notebooks weer relevant maken en we noemen ze Ultrabooks! Over een jaar moeten de eerste exemplaren in de winkel liggen, dus ga aan het werk!” Of het echt zo gegaan is weet ik niet, maar het zou me niet verbazen. Maken Ultrabooks de laptop én Intel weer relevant?

Tablets en smartphones

Tablets, met name de iPad, hebben in kort tijd de markt veroverd. Het meest gewaardeerd is het lage gewicht, de snelheid van opstarten en het lage stroomverbruik, waardoor je lang kunt doorwerken.

De opkomst van tablets zet de markt voor laptops en notebooks onder druk. Als steeds minder mensen een laptop of notebook kopen, omdat ze een tablet of smartphone gebruiken, dan gaat dat nu, of in de toekomst, toch wel pijn doen in de omzet en winst. Onderzoek toont aan de 28% van Amerikaanse consumenten, die een laptop en tablet heeft, de aanschaf van een nieuwe laptop uitstelt omdat men een tablet heeft.

Er worden niet alleen minder apparaten met Intel-chips verkocht, de apparaten die wel worden gekocht gebruiken geen Intel-chips (behalve dan Intels eigen mobiele telefoon, die in Frankrijk en Engeland verkocht wordt).

De groei gaat door

De groei van tablets gaat volgens Forrester nog wel even door. Het onderzoeksbureau verwacht een groei van 56 miljoen tablets in 2011 naar 375 miljoen in 2016, een compound annual growth rate (CAGR) van 46%. Dat zijn niet alleen tablets voor consumenten, 33% zal door bedrijven worden gekocht.

Mensen die een tablet aanschaffen doen daar gemiddeld 3 jaar mee en geven de tablet vervolgens door aan anderen. Rekenwerk van Forrester komt uit op een totaal van 760 miljoen tablets in gebruik wereldwijd in 2016, tegen 2 miljard PC’s. Opvallend is dat iOS devices (iPad) meer dan 53% van de markt zullen hebben, met Android als tweede en Windows Metro als derde speler op de markt.

Een nieuwe generatie gebruikers, zowel in India en China, maar ook in Nederland (kijk maar naar je kinderen of kleinkinderen) begint met een tablet, niet met een PC. Dat is natuurlijk niet alleen een probleem voor Intel, maar ook voor Microsoft, die de groei van tablets en smartphones met lede ogen aan ziet. Vandaar dat Windows 8 naast het PC-platform ook als tabletversie, op mobiel en ook op de zogenaamde RISC-processoren (ARM) komt.

Is de tablet de ultieme formfactor?

Nee dat is het niet. Ten eerste ontwikkelen tablets zich met nieuwe functionaliteiten, zoals hogere schermresoluties en nieuwe invoermethoden als spraak en beweging. Maar een tablet is met name geschikt voor (informatie)consumptie en veel minder voor creatie (ik schrijf dit artikel ook op een laptop, niet op een tablet).

Volgens Forrester komt er een nieuw type PC, de zogenaamde frame PC. Een frame PC is volgens hen een combinatie van beeldscherm, draadloos docking station, sensoren en extra computercapaciteit. Frames worden gebruikt om informatie te delen met een groep mensen (bijvoorbeeld een presentatie geven) of om het makkelijker te maken om met een groot scherm te werken. De combinatie van tablets en frames zal volgens Forrester de nieuwe standaard worden voor desktop PC’s.

Al met al reden genoeg voor Intel om aan het werk te gaan. En dat hebben ze ook gedaan.

Intel heeft partners nodig

Intel maakt geen laptops of notebooks, maar processoren en chipsets.  Intel heeft dus de hardwareleveranciers nodig om Ultrabooks tot een realiteit en een succes te maken. Maar voor hen is er natuurlijk ook wat te winnen, niet alleen Intel heeft last van de mindere verkopen. Intel definieert de Ultrabook-specs en het is aan de partners (e.g. Asus, HP, Toshiba, Fujitsu) om ze daadwerkelijk te ontwikkelen.

Het hielp wel dat Intel een fonds ter waarde van 300 miljoen dollar ter beschikking stelde om de benodigde verkleining van de componenten voor de Ultrabooks te ontwikkelen. Intel heeft zowieso een reputatie om te investeren in bedrijven, die producten of diensten ontwikkelen waarvoor krachtigere processoren nodig zijn. Zo helpt het bedrijf vraag naar eigen producten te creëren.

De Ultrabook-specificaties

Intel heeft in redelijk korte tijd van een jaar de Ultrabook-specificaties opgesteld en de eerste modellen samen met partners geïntroduceerd. In de specificaties staan ‘vereiste’ componenten en ‘aanbevolen’ componenten. Om een Ultrabook te mogen heten, moet je natuurlijk voldoen aan de vereisten. Leveranciers hebben daarbij wel de vrijheid om sommige zaken zelf in te vullen. De Ultrabooks van verschillende leveranciers lijken behoorlijk op elkaar, maar hebben toch hier en daar verschillen.

De exacte specificaties die aan de hardware leveranciers worden gegeven zijn niet openbaar, er zijn slechts een aantal highlevel specs die worden gecommuniceerd.

De meest belangrijke specificaties van een Ultrabook zijn:

1. resume  in minder dan 7 seconden
2. kan minimaal 5 uur op een batterij werken
3. Ultrabook weegt minder dan 1,3 kg
4. Ultrabook is maximaal 18 mm dik

Dit zijn nu juist de zaken die door gebruikers van tablets zo worden gewaardeerd, licht gewicht, snel en lange levensduur van een batterij.

Priegelen op de vierkante milimeter

Deze specificaties zorgen er wel voor dat het priegelen op de milimeter wordt. Een mooi voorbeeld is de netwerkconnector. Deze is zo groot dat veel leveranciers een verloopstekker leveren om de ultrabook bekabeld op het netwerk aan te sluiten.

Andere slachtoffers zijn de optische drive en traditionele harddisk (vervangen door de snellere en kleinere Solid State Disk), beide vind je niet meer terug in een Ultrabook. Ook de batterij is niet meer (eenvoudig) te vervangen. Daarnaast is het stroomverbruik aangepakt, de derde generatie chips van Intel hebben minder vermogen om het stroomverbruik zo laag mogelijk te houden.

Volgende generaties

De Ultrabook-specificaties zijn trouwens niet definitief, er is een roadmap ontwikkeld die met de ontwikkelingen van zowel de technologie als van de markt  meegaat. Dat kan zowel volgend als leidend zijn.

Bij de introductie begin juli werden een aantal nieuwe interfaces getoond die in ontwikkeling zijn, zoals spraakherkenning (met Nuance) en Gesture (met Softkinetic). Dat Softkinetic als leverancier van gesture control werd geïntroduceerd was trouwens wel een verrassing.  Ik had verwacht dat, gezien de relatie met Microsoft, de Kinect Sensor voor de hand zou liggen. Maar volgens Softkinetic zijn zij beter in de korte afstand die je hebt als je met een Ultrabook werkt, dan de Kinect Sensor, die minimaal 6-8 feet afstand nodig heeft.

Is een Ultrabook een kopie van een Macbook Air?

Ja, dat kun je in zekere zin best zeggen. Kijkend naar de specs van beide machines, zien we veel overeenkomsten. Beide maken gebruik van Intel-processoren (bijvoorbeeld de derde generatie Intel Core). Daarnaast zijn gewicht en dikte ook goed vergelijkbaar. Ook de prijs is vergelijkbaar. Een klein verschil, de tweede generatie Ultrabooks zal schermen bieden van 15,4″, terwijl de Macbook Air tot 13″ gaat.

Zelf proberen

Omdat je geen artikel kunt schrijven over Ultrabooks, zonder zelf ze in handen te hebben gehad, heb ik kort twee Ultrabooks uitgeprobeerd; de Fujitsu Lifebook en de Asus Zenbook. Beide voorzien van een Intel Core i5 processor en behorend tot de tweede generatie Ultrabooks. Let wel, dit is geen test waarbij de machines met elkaar zijn vergeleken qua specs en prestaties. Maar meer om een gevoel te krijgen bij het device en te zien of het zo werkt als het eruit ziet.

Clydesdales en Arabische Volbloeden

Mijn eigen Acer laptop (17″ scherm, >3 kg, Nvidea grafische kaart, 8GB geheugen)  ziet er vergeleken bij de Ultrabooks uit als een Clydesdale tegenover een Arabische volbloed. Zowel de Zenbook als de Lifebook zien er gewoon erg goed uit.  Het lage gewicht is een uitkomst als je veel moet reizen of dagelijks je laptop mee moet nemen. Het lage energieverbruik maakt dat je langer kunt werken op de batterij en niet al tijdens de vlucht van Schiphol naar Barcelona door de stroom heen bent.

Om de prestaties te meten gebruik ik de Microsoft Experience Index (WEI). Deze in het Control Panel standaard benchmark meet van 5 componenten de score van het device. De laagste score (in de tabel bold)  op een van de vijf componenten bepaalt de WEI. De redelijk zware specs van mijn Acer winnen het in ieder geval van de twee ultrabooks bij de Windows Experience index, maar hij legt het duidelijk af wanneer het op opstarttijd aankomt.

Opvallend is dat de resume vanuit Hibernation in geen van de gevallen onder de 7 seconden plaatsvindt (een van de harde Ultrabook specs). Wel zijn beide Ultrabooks aanzienlijk sneller (maximaal 2 x zo snel)  dan mijn Acer bij zowel opstarten als ontwaken. Maar ach, een volbloed is nou eenmaal gemaakt voor snelheid.

Component	What is rated?	Mijn Acer	Asus Zenbook	Fujitsu
Processor	Calculations per second	7.1	6.8	6.9
Memory (Ram)	Memory operations per second	7.5	5.9	5.9
Graphics	Desktop performance for Windows Aero	6.4	5.6	5.0
Gaming Graphics	3D business and gaming performance	6.5	6.3	6.3
Primary Harddisk	Disk Data transfer Rate	5.9	7.4	7.9
	Windows Experience Index	5.9	5.6	5.0
	Tijd nodig voor resume uit hibernation	28.0	14.0	16.0
	Tijd nodig voor opstarten (in seconden)	35.0	18.0	25.0

Met opstarten wordt bedoeld: de tijd totdat de desktop in beeld is en de computer gebruiksklaar is (zonder inloggen).

Maken Ultrabooks de laptop weer aantrekkelijk?

Ja, dat doet het zeker! De groei van tablets en smartphones zal onverminderd voortgaan, daar zullen Ultrabooks geen verandering in brengen. De specificaties van Ultrabooks zijn zeer relevant, ik zit al jaren te wachten op een licht apparaat, dat snel opstart en herstart en een lange batterijduur heeft. Tablets al bieden dit al, maar zijn wat mij betreft meer geschikt voor informatieconsumptie dan voor informatiecreatie.

Wat wel een uitdaging is, is de prijs. De Ultrabooks die ik in handen heb gehad, zaten qua prijs ver boven die van een tablet. De Asus Zenbook had een adviesprijs van € 1149,-, de Fujitsu zelfs € 1499,-. Daarvoor krijg je natuurlijk een mooi apparaat, maar desondanks en met alle respect, het is een hele hoop geld!

Volgens Otellini komen in het najaar de eerste Ultrabooks met het beoogde prijskaartje van $699. Ik verwacht hierbij systemen met een Core I3 processor en de kleinere schermen van 11.6″. Daarmee worden Ultrabooks aantrekkelijker voor een grotere groep gebruikers, niet alleen de high-end user of designliefhebber. Een Ultrabook is wat een laptop of notebook altijd al had moeten zijn: licht, snel en met een lange batterijduur! Wie wil dat nou niet?

Ik ben benieuwd naar jouw mening. Maken Ultrabooks de laptop volgens jou weer aantrekkelijk? Zou je er een overwegen? En dan in plaats van een tablet of ernaast? Ik hoor het graag in een reactie hieronder.