Hilversum druk in de weer met tweede schermen

Het afgelopen jaar heeft het grote publiek kennis kunnen maken met verschillende ‘tweede scherm- toepassingen’, waarbij televisieproducties begeleid werden door interactie en diensten op een tweede scherm. In aanloop naar het Mediapark Jaarcongres heb ik enkele tientallen ondernemers en experts geïnterviewd over toepassingen van het Tweede Scherm gedurende het tv kijken. Het belangrijkste onderdeel hiervan was: wat willen de omroepen met het tweede scherm? In deel 3 van deze serie onder meer de plannen van BNN, Vpro, NTR, AVRO en TROS.

BNN leert lessen

Bij BNN vertrok onlangs een ‘digitaal zwaargewicht’: Berend Jan Verheijen, nu werkzaam als docent. Zijn plaats werd ingenomen door een jonge opvolger, namelijk Jesse Burkunk die van Nu.nl kwam. In april 2011 was BNN pionier met hun tweede scherm van het programma Flashback, een avontuur van deelnemers in Zuid-Afrika. Later konden kijkers meedoen aan een geheugentest via live.bnn.nl, Facebook en Twitter. Daarop werd ook de IQ-test, het bekendste en direct succesvolle tweede scherm, in samenwerking met Angry Bytes vervaardigd.

BNN’s Grote Spuiten en Slikken Test werd met Newtonmeter en technologie van Ex Machina ontwikkeld. In deze thuistest konden kijkers op hun tweede scherm vragen over seks en drugs beantwoorden, waarvoor ze vervolgens een cijfer kregen. Door in te loggen via Facebook konden ze spelen tegen hun vrienden en daarbij ook hun antwoorden en rangschikking zien. Deze applicatie had 15.000 gebruikers. “Dat is 4,5% van de tv-kijkers en daar zijn we heel tevreden mee”, aldus Jesse Burkunk. “Vooral gezien het late tijdstip van de uitzending en de drempel van het onderwerp.”

Het blijkt nog lastig om tweede scherm-interactiviteit goed voor elkaar te boksen: “Het nauwkeurig synchroniseren van het tweede scherm is een punt van aandacht. De videosignalen komen namelijk al op verschillende tijdstippen binnen per huishouden. Dat maakt het moeilijk om bijvoorbeeld een timer in de uitzending te tonen die aangeeft hoeveel tijd er nog is om de betreffende vraag te beantwoorden.”

Burkunk heeft in elk geval een grote les geleerd van de eerste toepassingen: “Hou het heel eenvoudig en goed te begrijpen! Als kijkers het meteen snappen, gaan ze meedoen, anders niet. Ze hebben geen zin om lang te moeten puzzelen. Een lage drempel werkt, dan maar wat minder functionaliteit.” BNN wil het tweede scherm graag innovatief gaan inzetten bij Ranking the Stars en heeft een budget aangevraagd uit het innovatiepotje van de NPO. Kijkers thuis moeten op een leuke, nieuwe manier kunnen meedoen.

Vpro worstelt nog

Erik van Heeswijk, de digitale chef van de Vpro, werkt aan een boeiend boek over zijn ervaringen en opvattingen. Het tweede scherm zal daarin een belangrijke plaats innemen. Verdringt het tweede scherm connected tv? “Nee, zeker niet. Dat komt er ook wel, maar heeft een wat langere cyclus nodig om tot rijpheid te komen. Nu standaardiseren we. Je zult zien dat, wanneer Apple met een ‘killer app’ voor televisie via iPhone of iPad komt, dat iedereen weer roept dat ze er eerder bij hadden moeten zijn. Ondertussen neemt het tweede scherm wel functies over om gelaagdheid zoals sociale interactie aan programma’s toe te voegen.”

Andere omroepen hebben kritiek op het tweede scherm van Zomergasten (YouTube instructie), omdat het de kijkervaring meer zou storen dan verrijken. De Vpro stoeit er nog mee. Van Heeswijk erkent dat het niet zo eenvoudig is: “Vooral met social media is het lastig. Je kunt niet zomaar alle uitingen van Facebook en Twitter over het scherm laten rollen, dat werd veel te druk. Toch waren de mensen enthousiast over de achtergrondinformatie die we ze boden.”

Logischer was de toepassing van het tweede scherm bij de Nationale Wetenschapsquiz. Gebruikers konden behalve meespelen ook de prestaties van vrienden op Facebook, Hyves en Twitter volgen. Angry Bytes bood de technologie.

Vernieuwend was het tweede Vpro-scherm bij Weg van Nederland: in plaats van de tv-quiz om mee te doen kregen gebruikers een hoge drempel in de vorm van een web van voorwaarden. Doel: hen dezelfde frustratie bieden als de uitgeprocedeerde asielzoekers. Dit tweede scherm werd ontwikkeld in samenwerking met Sky High TV en Two Screen-technologie van Angry Bites.

Submarine zet in op Bellicher

Submarine innoveert al 12 jaar veelvuldig in online toepassingen en kreeg een zeer prestigieuze nominatie voor een Webby Award in de categorie Animatie. Directeur Bruno Felix is er blij mee. Om te blijven innoveren is geld nodig, ook voor het tweede scherm.

Zo zijn ze bezig met een prestigieuze productie voor bij de tweede serie van Bellicher bij Vpro Drama, met als ondertitel ‘Cel’. Submarine wil een proloog online maken, een epiloog en gedurende de zes afleveringen de kijker laten meedoen. Bovendien komt er een aanvulling bij de in september ook uit te komen speelfilm ‘Bellicher: Cel’. Ook dit is gebaseerd op een boek van Charles den Tex en het thema is diefstal van identiteit. “Daar willen we met het tweede scherm op aansluiten, door een spel waarbij iedereen zijn digitale identiteit voor een deel opgeeft en te maken krijgt met de nare gevolgen ervan. In feite kunnen ze helpen om de boef op te sporen door hun eigen identiteit prijs te geven. Kijkers moeten daardoor gaan nadenken over het evenwicht tussen veiligheid en privacy”, aldus Felix.

Omdat de toepassing behalve spannend ook innovatief en educatief is, hoopt hij de steun te krijgen van het Mediafonds. Een partner in het project is Ex Machina. Felix koestert een groot respect voor directeur Jeroen Elfferich: “Ook hij loopt al heel lang mee en snapt echt hoe het internet werkt. Hun software legt de link tussen het eerste en tweede scherm goed, kan goed overweg met grote aantallen simultane gebruikers en denkt mee.” De uitdaging is, vindt hij, om de kijker mee te laten voelen en doen met het drama zonder irritant aanwezig te zijn: “Erover nadenkend ontdekte ik de gelijkenis met de soundtrack van een film. Die maakt de ervaring krachtiger zonder dat je echt naar de muziek luistert. Wel is de soundtrack ook na afloop verbonden met de film, waardoor die sterker in je herinnering gegrift wordt.”

Bruno Felix ziet nog te vaak producties voor het tweede scherm die te prominent zijn en de aandacht van het eerste scherm wegnemen. Zijn designcriterium luidt daarom: “je moet proberen om sfeer toe te voegen in een additionele vorm zodat je de vertelling versterkt en niet verstoort. Anders wordt er van de kijker al snel een soort van multitasken vereist.”

NTR meet en weet

De NTR heeft ervaring opgedaan met tweede schermen bij de popquiz van Met Michiel, de Lange Nacht van de Korte film (YouTube) en de Nacht van de Popmuziek.

De nacht van de Korte Film werd op 2 september 2011 drie uur lang op Ned2 en internet live uitgezonden, met ondersteuning van een tweede scherm applicatie, Facebookpagina, YouTube-kanaal met een virale competitie en Twitter (#nvdkf). De bezoekers konden filmpjes terugkijken, stemmen op hun favoriete film, meer verdiepende teksten lezen en babbelen over de uitzending. Liesbeth van der Kar, Coördinator Nieuwe Media bij de NTR,  heeft er de exacte cijfers bij:

• Tweede scherm: 3.700
• Pageviews: 57.000
• YouTube: 28.000 bezoekers
• #nvdkf 5 uur lang Trending Topic
• Facebook: 200 reacties bij vooraankondiging bezocht

Tijdens de live-uitzending van de Nacht van de Popmuziek op zaterdag 22 oktober 2011 konden de kijkers ook meedoen via het tweede scherm Live.ntr.nl. Ze konden een stem uitbrengen voor keuzeclip, extra informatie krijgen bij de uitgezonden clips, verzoekplaten aanvragen, twitteren en enkele clips terugkijken op een later tijdstip. Om het terugkijken makkelijker te maken was er een favorieten functie en tenslotte konden ze ook reageren op de uitzending.

• Participatie van tv-kijkers: 5%
• Unieke bezoekers: bijna 16.000
• Aantal pageviews: ruim 280.000
• Gemiddelde tijd op de site: 29 minuten
• Aantal stemmen op de polls: bijna 17.000
• Aantal verzoeken via formulier 3.300
• Aantal reacties via formulier 3.400

De verdeling voor wat betreft devices: 45% pc/laptop, 25% tablet (iPad), 15% iPhone en 15% andere mobiele telefoons, voornamelijk Samsung Galaxy.

Van der Kar: “Wat opvalt, is dat tweede scherm-gebruikers het meest actief waren op de momenten dat ze konden kiezen tussen verschillende clips. Bijvoorbeeld: U mag kiezen: Radiohead of TalkTalk?” Van der Kar heeft geleerd van de betere cijfers bij muziek dan bij film: “Je kunt op het tweede scherm toegevoegde informatie over de artiest bekijken of meedoen aan een quiz en toch blijven luisteren. Bovendien is het een jongere doelgroep. Deze doelgroep is er meer voor in om mee te doen met een programma en om via meerdere schermen tegelijk media te gebruiken. Het is belangrijk om te bepalen waar het tweede scherm een toegevoegde waarde is en het moet goed passen bij het TV-format. Met name bij live interactieve concepten werkt het goed om als kijker of luisteraar mee te doen. Popmuziek vereist minder concentratie dan het bekijken van een serieus interview.”

Het verzinnen van nieuwe formules die vanuit het dubbele scherm zijn bedacht, gaat een stap verder. Van der Kar vindt The Voice een aanstekelijk voorbeeld. “Ook de IQ Quiz is een optimaal format om thuis mee te kunnen spelen. Of je kijkers gedurende Zomergasten uit de spanning en fragmenten van het gesprek moet halen met het tweede scherm, vraag ik me echter af. Ook wij zijn niet feilloos, iedereen bevindt zich in een probeerfase.” De NTR gaat wel door met het tweede scherm en is van plan om een format te bedenken en te realiseren tijdens het Groot Dictee. Verder zijn ze van plan om volgend jaar weer een tweede scherm voor De Nacht van de Popmuziek te ontwikkelen.

NOS blij met Nieuwsuurscherm

Nieuwsuur lanceerde als eerste actualiteitenrubriek in Nederland een tweede scherm, maar niet met synchronisatie. De informatie komt binnen via tabbladen, zoals in dit filmpje wordt uitgelegd. Op die manier kunnen tweede scherm-kijkers hun onderwerpen zelf kiezen, los van de volgorde van de uitzending. Behalve extra video biedt de toepassing ook foto’s in diashows, tijdlijnen en statistieken.

Zit de redactie van Nieuwsuur erop te wachten om ook nog voor een tweede scherm moeten werken? Lara Ankersmit, hoofd nieuwe media van de NOS, vertelt: “Ja, juist wel. De tijd binnen het Nieuwsuur zelf is beperkt en een groot deel van de dagelijkse productie, ook van correspondenten, kunnen we niet kwijt. Dat kan wel op het tweede scherm, waardoor we een onderwerp beter uit kunnen werken.”

Maar is de kracht van programma’s als Nieuwsuur dan niet juist de selectie die ze maken? Ankersmit: “In principe wel, je zult daarom ook zeker niet alle kijkers over alle onderwerpen extra hoeven te informeren. Maar juist de mensen die in bepaalde onderwerpen meer interesse hebben, kunnen via het tweede scherm extra informatie krijgen. We gaan er ongetwijfeld veel van leren in het begin.”

Lara Ankersmit verwacht dat er ongetwijfeld uiteindelijk Ster-reclames aan de producties toegevoegd zullen worden. Ze zegt echter dat dit niet de hoofdzaak is voor de NOS: “Je kunt alles exploiteren en ook boeiende vormen van call-to-action in reclame bedenken, maar de Ster heeft nog geen initiatief getoond hiervoor.”

Op de vraag of de aandacht weer terug zal keren naar het tv-programma dankzij het tweede scherm antwoordt Ankersmit: “Mensen zijn eraan gewend geraakt om gedurende het kijken wat anders te doen: surfen, praten, bellen… Logischerwijs volgt daarom het tweede scherm voor extra vermaak en informatie, maar ik geloof niet dat je de aandacht voor 100 procent terug kunt halen naar tv.”

TROS met Songfestival

Two Screen van Angry Bytes stond aan de basis van het tweede scherm van het Nationaal Songfestival op de laatste zondagavond van februari 2012. Kijkers konden via de live website stemmen op hun favoriete optredens en dit delen via Hyves, Facebook en Twitter, waarna ook de keuzes van vrienden zichtbaar werden. Vanuit de Green Room werden extra video’s van de deelnemers geplaatst.

Marc Veuger van Angry Bytes: “Grappig daarin was de tweede applicatie voor mensen die min of meer verplicht moesten meekijken. Voorheen was er een soort van quiz gemaakt met vragen van de deelnemende landen op een kaart, van Ierland tot Moldavië. Zo geef je het scherm extra waarde als sociaal medium.”

Volgens Veuger zullen de komende jaren nog veel van dit soort vernieuwingen volgen. Dat is ook nodig om de na het nieuwtje de aandacht vast te houden. Bijvoorbeeld bij The Voice waren er weinig mensen die een tweede keer meededen. Veuger: “Bij andere apps blijkt dat juist weer veel te zijn, zelfs als de gemiddelde leeftijd van kijkers hoog ligt en deelname laag is. Het is een goed teken dat de app eenvoudig genoeg is als ouderen met een spel willen meedoen of in een programma een prijs van een artikel mogen raden.”

Avro/IDTV blij met ‘De Mol’

De Avro-serie Wie is de Mol? was tijdens de uitzending op televisie ook online te volgen via Live.avro.nl. Vanaf 5 januari kon de kijker met een laptop, tablet of mobiel via het tweede scherm ‘meedoen’ met extra informatie over de kandidaten, details over de opdrachten en wat statistiek. Je kon zien hoeveel geld er was verdiend en wanneer een kandidaat een joker kreeg. En uiteraard konden ze gokken wie ze verdachten en dat delen met hun sociale netwerk.

IDTV in Amsterdam is als producent geïnteresseerd om waarde toe te voegen met tweede scherm productie, zegt algemeen directeur Karin de Groot: “Wie is de Mol was een ideaal concept voor productie over verschillende schermen. Immers, er ontstonden op internet al spontane stromen van communicatiecompleet met poules bijhouden over de (mogelijke) identiteit van de Mol.” Avro en IDTV werkten samen aan het tweede scherm als aanvulling op het ‘eerste’. De internetpagina van Wie is de Mol werd tijdens de uitzendingen door gemiddeld ruim 100.000 mensen bezocht en op Twitter is Wie is de Mol vaak trending topic geweest tijdens de uitzendingen. Meer dan 240.000 Hyvers voorspelden de volgende afvaller en ‘De Mol’. Het tweede scherm trok via de live stream veel kijkers wereldwijd.

Feedback van het tweede scherm naar het programma op tv was er nog niet. De Groot: “Het doel van de Avro en IDTV is om het de komende jaren interactiever te maken. Bezoekers zullen zelf ook actief moeten meespelen op second screen. Dan gaat het nog veel meer bezoekers zal trekken.” Daar blijft het niet bij voor IDTV, hoewel geld uiteraard een ‘uitdaging’ vormt: “We onderzoeken nu de mogelijkheden voor een aantal andere programma’s en proberen ook formats zoveel mogelijk met second screen toepassing aan te bieden. Maar we zijn afhankelijk van budgetten die beschikbaar zijn.”

Avro bracht vanaf 14 maart 2012 ook een tweede scherm app uit voor Tussen Kunst en Kitsch. Van alle objecten die Nelleke van der Krogt in de uitzending besprak, konden kijkers thuis zelf de waarde schatten met een keuze voor bedragen tussen 0 en 75.000 euro. Je kon inloggen met Hyves, Facebook en Twitter en zag dan ook de plekken van vrienden op de ranglijst. De toepassing kreeg een nominatie voor de Prix d’Italia tv-prijzen, vanwege de uitstekende manier waarop kijkers bij het programma betrokken werden.

Dat terwijl er nog geen feedback op tv was, om de eenvoudige reden dat Kunst & Kitsch niet live is. Programma wel live maken? “We evalueren het nu. De grootste toegevoegde waarde krijg je met feedback in het programma, maar ook op zichzelf was dit tweede scherm een succes”, zegt Walter van Maren, bij de Avro Manager Nieuwe Media Producties. Het was ook nog maar de eerste keer.

Van Maren geeft geen cijfers over de deelname op het tweede scherm. Ook kosten geeft hij liever niet, maar noemenswaardig waren ze niet: “Angry Bytes tekende voor de techniek op het platform dat beschikbaar voor de publieke omroep. Dus dat was kosteloos voor ons. Verder is het op onze afdeling ontwikkeld met de vaste mensen voor nieuwe media producties.”

Dit is een reden te meer voor Van Maren om het tweede scherm te zien als “…heel erg kansrijk. Als je maar steeds de nadruk legt op de toegevoegde waarde voor de kijkers op, kan het heel belangrijk worden. Mensen praten altijd al over televisie. Het is de kunst om dat relevant te maken voor het programma.”

Dat lukte live uitstekend bij de uitzending van de Televizierring. Kijkers konden een keuze bekendmaken gedurende de uitzending. Reden genoeg om dit in 2012 te herhalen. Wellicht kan dit het stemmen vooraf, wat sterk beïnvloed wordt door de marketing van de genomineerden, voortaan vervangen.

Wel bij In Therapie, niet bij Boer zoekt Vrouw

De NCRV heeft vooralsnog geen initiatieven met een tweede ‘live’ scherm, en heeft zo haar twijfels. De KRO deed het leuk met een detective, maar maakt pas op de plaats: “Een app gebruiken tijdens een uitzending willen we alleen doen vanuit het programma. Bij veel second screen-apps ontbreekt het aan urgentie. Waarom zou ik een artikel willen lezen terwijl ik tv kijk? Is het wel interessant om te raden wat de waarde van een antieke aarde pot is?

Wij richten ons daarom op een cross- en transmediale invulling van programma’s en zien vervolgens welk platform daar het best bij past. Soms is dat real-time, soms niet. We doen dat succesvol bij onder meer In Therapie, SpangaS of Z@ppDelict”, zo zegt de woordvoerder.

In Therapie heeft Elastique wat partijen noemden een ‘transmediaal’ concept gemaakt: het uitbreiden van het verhaal van (in dit geval) televisie naar internet en de telefoon. Er ontstonden echt nieuwe verhaallijnen, overigens net als het tweede scherm bedoeld om de kijkers steviger te binden met extra vermaak. Het concept trok bij 450.000 tv-kijkers 275.000 bezoekers online, werd 1,2 miljoen keer on-demand teruggekeken en de app had 70.000 downloads. Onlangs ontving de NCRV een Zilveren SpinAward voor het concept. Op Facebook trok het 14.000 deelnemers, op Twitter en Hyves minder.

Evenals fusiebroertje NCRV maakt ook de KRO even pas op de plaats met investeringen in tweede scherm toepassingen. De omroep scoorde met het tweede scherm via Live.kro.nl tijdens de serie Case Sensitive, een  detective waarbij de kijker zelf als speurder aan de slag kon (YouTube). De ‘whodunnit’ leent zich er perfect voor. Op de site zag je de verdachten verschijnen zodra ze op tv werden geïntroduceerd. Je kon hun onderlinge relaties bekijken en aangeven wie je als dader bestempelde. De stemverdeling was vervolgens ook weer te zien in de applicatie, maar niet op televisie. Het was gemaakt in samenwerking met AngryBytes en er stemden gemiddeld 6.500 mensen.

“Maar er is ook ontzettend veel werk voor verzet om dat voor elkaar te boksen”, zeg Patrick de Koning, Hoofd Digitaal van KRO. Dat werpt de logische vraag op: moet je al dat gedoe willen voor een klein beetje meer betrokkenheid? Voor de detectives is het antwoord voorlopig nee. (Wel kan de detective-fan op zijn tablet aanstaande zomer een nieuwe KRO-serie op zijn tablet downloaden en meenemen op vakantie.)

En de toekomst? De Koning: “Een programma als De Rekenkamer leent zich daar veel beter voor omdat kijkers hun eigen ervaringen en opmerkingen hebben en die ook graag willen delen. Maar dat programma is niet live. Daarom hebben we een toepassing bedacht waarmee we een laag aan de opgenomen tv-uitzending toevoegen die we live voeden met data vanuit het tweede scherm. We stellen vragen in/ tijdens de uitzending en voegen de uitslag van de deelnemers live toe aan het programma. Eind vorig jaar hebben we daarmee een eerste test gedaan en in de volgende serie van de Rekenkamer bouwen we dit verder uit.”

De urgentie van het tweede scherm is er al lang niet altijd volgens De Koning. Bij intensief kijken zoals naar films is die er niet: “Als je naar een uitzending kijkt en je zit er lekker in dan wil je niet lastiggevallen worden met extra video’s die je dan direct moet bekijken. Dat zorgt niet voor meer betrokkenheid, maar haalt je juist weg bij de uitzending.

Bij Zomergasten zitten kijkers er volgens mij ook niet echt op te wachten, en neemt het de spanning weg. Ik snap echt niet dat daar zo veel werk van gemaakt wordt. Maar als je niet experimenteert, kom je er niet achter wat er wel en niet werkt. Bij een programma als de IQ Test is het sowieso een schot in de roos, en ook bij the Voice wil de huiskamer graag meedoen.”

Raden, beoordelen en babbelen past toch ook bij Boer zoekt Vrouw perfect?  “Dat misschien wel, maar sociale media hebben ook de andere kant laten zien van de veel geprezen participatie. Wat de deelnemers, vooral de vrouwen, van Twitteraars en Facebookers naar hun hoofd geslingerd kregen, was vaak niet mooi meer. Die mensen komen uit een rustig leven en worden ineens blootgesteld aan al die conversaties en kritiek. Dat doet afbreuk aan hun ervaring en dat gaan we niet nog eens te benadrukken. We vertrouwen erop dat Boer zoekt Vrouw ook zonder tweede scherm heel attractief blijft.”

Als er een derde partij een tweede scherm voor Boer zoekt Vrouw zou bieden, met een sponsor? De Koning: “Ik zou het niet erg vinden, maar ik denk niet dat er feedback gedurende de uitzending op tv mogelijk is want dan komen we in aanvaring met het Commissariaat.”

Bij de Evangelische Omroep zien we nog geen digitale verschijningen tijdens programma’s: “Met het zogenoemde tweede scherm zijn wij niet bezig. We willen nog bezien wat de toegevoegde waarde van zo’n scherm voor onze programma’s zou kunnen zijn.”

Reclame op komst

De Ster laat weten druk aan het denken te zijn over reclame op tweede schermen van de publieke omroepen, maar vooral ook bij de eigen Ster-reclame op televisie. Reclame kan echt interactief worden. Adverteerders komen ook met eigen toepassingen. Red Bull laat tijdens de spot op tv met een een snowboardwedstrijd op het tweede scherm het filmpje zien maar dan vanuit het gezichtspunt van de snowboarder zien. Bekijk het zelf hieronder.

Het synchroniseren van beeld en geluid op beide schermen gebeurt met technologie van het Britse bedrijf Shazam. Dit is vooral bekend van ‘tagging’ en herkenning van muziek in een app die al 200 miljoen keer wordt gebruikt. Door onder meer een samenwerking met American Idol, met de Grammy Awards en Super Bowl kwam Shazam in de markt van tweede schermen terecht. Shazam tekende recent met ITV een exclusieve overeenkomst om adverteerders uitbreiding van hun reclamebereik en interactiviteit te bieden op tweede schermen. Gezien de term ‘Shazam-enabled ads’ wordt er iets van een standaard gezet.

Met korting naar het Mediapark Jaarcongres Wat zijn de laatste ontwikkelingen op dit gebied? Hoe zullen de schermen in de toekomst samenwerken? Kom op 21 juni naar het Mediapark Jaarcongres in studio 21 en laat je bijpraten door (inter)nationale topsprekers uit de industrie. Lezers van Frankwatching kunnen zich met korting inschrijven voor MPJC. Gebruik VIPcode FW145 bij je inschrijving en betaal slechts 145 in plaats van 175 euro! Meer weten?