Social media & tools in het onderwijs: inspirerende praktijkvoorbeelden

Eind december schreef ik over de start van “Lente in het Onderwijs“, een initiatief van edubloggers Willem Karssenberg, Karin Winters, Paul Laaper, Remco Pijpers en mijzelf. De missie? Alle positieve energie rondom social media  mobiliseren en verbinden, zodat het een prachtige lente wordt in het onderwijs.

Lente in het onderwijs

• wil social media op een positieve manier onder de aandacht brengen bij docenten, schoolleiders en besturen.
• wil ze inspireren door praktijkverhalen van collega’s  die laten zien hoe zij de verbinding zoeken, hoe zij social media inzetten om bruggen te bouwen of  hoe zij social media inzetten om leerlingen te boeien.
• wil mooie praktijkvoorbeelden breed delen.
• plaatst onderwijzigers op een voetstuk en geef ze het podium.

In het een land, waar een cultuur heerst, waarin mensen er niet aan moeten denken hun hoofd boven het maaiveld uit te steken, vinden de initiatiefnemers van “lente in het onderwijs” dat juist nu in tijden van angst over sociale media, docenten het podium moeten krijgen en laten zien dat het niet “eng” is om sociale media toe te passen in de onderwijspraktijk.

“Je kunt ook nooit eens even rustig op een voetstuk staan, je staat net rustig op je sokkel of daar komt het volk al aan, zwaaiend met seizen, bijlen, roepend, Wat doe jij daar bovenaan?!” Acda en de Munnik

Er is een oproep gedaan aan alle docenten, leerlingen, schoolleiders van Nederland om bij te dragen aan het initiatief. In januari is de website gelanceerd, waar mooie voorbeelden worden verzameld, zoals Meester Ralph (leerkracht basisschool) die bij een project over de winter, kinderen de ruimte heeft gegeven om te komen tot uitdagende leervragen. Leerlingen kwamen zelf met vragen als “Leg uit hoe een iglo gebouwd wordt, Leg uit hoe de waterkringloop werkt. Of leg uit hoe een skilift werkt.

Vervolgens gingen de kinderen zelf op zoek naar antwoorden door gebruik te maken van verschillende informatiebronnen, waarop ze met behulp van Youtube of Prezi hun resultaat moesten publiceren. En dat was weer een mooi aanknopingspunt om met de leerlingen te praten over privacy, met wie deel je wat. De kinderen waren ontzettend gemotiveerd en het leverde ook verbluffende resultaten op, zoals een animatie over de waterkringloop gemaakt met paint.net met 162 tekeningen.

Social media in de les

Tijdens het IPON congres stonden 28 maart 2012 docenten voortgezet onderwijs Gijs Palsrok en Jelmer Evers en leerkrachten in het primair onderwijs Pieter van Rooij, Erwin Klaasse, en Eric Redegeld op het podium om hun verhaal te vertellen over hoe ze sociale media gebruiken in de les.

Tussen de oren, innovatie in de klas – Gijs Palsrok

“Een docent zal pas niet-bewandelde paden volgen, als de weg naar een goede les is geasfalteerd.”

Als onervaren docent Engels heeft Gijs Palsrok geleerd om zijn vak aan te bieden vanuit enthousiasme en met een overdosis positieve energie. Palsrok zoekt naar de vernieuwing, die zijn lessen naar een nieuw speelveld verplaatsen. “Het heeft me wel even gekost om mijn lesvoorbereiding los te laten, zodat ik beter kon luisteren naar de behoeften van leerlingen. Het is vaak overleven, je gaat van dag tot dag en probeert alles controleerbaar te houden. Terugkijkend op de beginfase ,was ik een docent die elke variabele wilde uitsluiten, omdat de leerlingen alles van mij vroegen. Nu ik enigszins doorheb hoe ik mijn lessen wil geven, merk ik dat ik tijd, energie en ruimte tussen de oren over heb om meer nieuwe en onbekende didactische toepassingen uit te proberen.” Palsrok, ook wel bekend als @fish3chips, gebruikt in (en vooral ook buiten) zijn lessen een weblog om zijn leerlingen te informeren over het vak Engels.

Na het gebruik van Twitter in de klas, heeft de docent Engels veel aandacht genoten op het internet: “Ik werd ineens serieus genomen, terwijl ik ook nog van niks weet. Ik merk dat docenten goede voorbeelden willen, laat ik maar proberen er dan één te zijn.”. Tijdens het IPON gaf Gijs Palsrok zijn visie geven op innovatie in de klas en hoe een school hierin kan faciliteren.

Tools zonder account – Erwin Klaasse

“Weg met de drempels”

De combinatie leerlingen in het basisonderwijs en een account op social media is niet ideaal! Het is zelfs een grote belemmering. En zeker als er gekeken wordt naar de algemene bepalingen. Iets wat vaak vergeten wordt! Voor veel social media tools heb je namelijk een bepaalde leeftijd nodig (bijvoorbeeld, de leeftijdgrens voor Facebook en YouTube is 13 jaar). En dan heb je als leerkracht eigenlijk een hele grote drempel. Om toch deel te kunnen nemen aan een manier van werken, waarbij leerlingen heel erg gemotiveerd zijn, kun je op het internet tal van social media tools vinden. Soms een tool waarbij 1 persoon de baas is. Dat is handig voor de leerkracht, maar die leerkracht moet dan wel zelf kennis hebben van dat tooltje en daar gaat tijd in zitten.

Er zijn tal van leerlingen die bepaalde handigheden ontwikkeld hebben, die gebruikt zouden kunnen worden. En dan heb je heel veel aan instrumenten zonder account. Leerlingen hebben dan de mogelijkheid om te leren van en met elkaar als zij de juiste houding leereigen hebben gemaakt. Leerkracht Erwin Klaasse is een blog gestart waarin hij social tools op een rijtje heeft gezet die je als leerkracht kunt gebruiken zonder een account aan te hoeven maken voor leerlingen, zoals lyricstraining, waarmee je met behulp van liedjes met songteksten een vreemde taal kunt leren, of myRebus waarmee je met kinderen een rebus kunt maken en delen.

“Doen we dit erbij, of in plaats van” – Eric Redegeld

Vanaf groep 7 op de basisschool krijgen kinderen Engels, maar het leren van een taal is natuurlijk veel leuker als je dat kunt doen samen met een school in het buitenland. Eric Redegeld, leerkracht basisschool vertelt over het etwining project “Be Smart with your phone”, waarin de kinderen online samenwerken met leerlingen van een Deense en een Poolse basisschool. “Engels wordt zo veel leuker, voor zowel de kinderen als leerkrachten. Het gaat nu ook zelfs nog door na schooltijd (chatten etc).” aldus Eric. Hij gebruikt momenteel voor Engels vooral QR codes, waarbij leerlingen scannen en zelf QR codes maken en deze plaatsen op allerlei dagelijkse goederen. Inscannen levert een ingesproken tekst van de leerling op hoe dit artikel heet in het Engels.

“Overal leren” – (Jelmer Evers)

“Geen prestatie, zonder relatie”

Jelmer is begonnen met Flipping the Classroom. Hij legt uit: “Met Flipping the Classroom draai je de les om. Je laat de leerlingen de opgenomen instructie in eigen tijd bekijken en je laat ze in de les gedifferentieerd opdrachten maken. Zo ben je als docent nauw betrokken bij het leerproces van de leerlingen en kun je ze op maat bedienen. Dat is op zich qua autonomie nog wel beperkt en inmiddels gaat het veel verder dan dat. Ik zet sociale media nu in, zodat leerlingen zich in eigen tempo kunnen voorbereiden op het eindexamen.”

“Mijn gehele uitleg van de stof staat inmiddels op YouTube en wordt heel veel door leerlingen buiten UniC gebruikt. Daarnaast maken we via een hashtag gebruik van Twitter als backchannel. Hierdoor kunnen de leerlingen aan mij en juist ook aan elkaar vragen stellen. Via storify vatten we deze digitale content samen. Socrative is interactieve quiz-software, die we gebruiken in de les om te kijken of de leerlingen goed in de stof zitten. Leerlingen maken ook gebruik van Quizlet om zichzelf op een spelachtige manier te overhoren. En naar het examen toe maak ik gebruik van een online vragenuurtjes via Anymeeting. Leerlingen kunnen zo manieren van leren vinden, die bij hun passen; van heel analoog, naar heel digitaal. En het mooie is, we zijn nog veel meer samen bezig om een mooi resultaat neer te zetten. Want geen prestatie, zonder relatie.”