Bankieren van de toekomst: internet based & de crowd

Wat hebben de occupy-acties nu eigenlijk voor doel gehad? In Nederland zijn onder de occupiers vaak randfiguren, die de media-aandacht overduidelijk niet in hun voordeel hebben kunnen gebruiken. Hoe anders is het in economisch gidsland VS. Daar is Occupy en ‘We are the 99%’ overduidelijk aanwezig en heeft de beweging een brede maatschappelijke support. Logisch, want in de VS zijn de maatschappelijke problemen acuter.

De economie zit vast

Occupy gaat over herverdeling van rijkdom en het herstellen van ethische en morele grenzen. Randvoorwaarden om iedereen een gelijke kans te geven. Nu was een arme uit de New Yorkse achterbuurten of uit de trailerparks toch al kansloos, die bevolkingsgroepen kregen echter een toegang tot de oude media, waardoor hun situatie nooit beleidsbepalend is geweest. Nu echter zie je dat afgestudeerde modelburgers volkomen in the squeeze komen. Studieschulden en hoge kosten voor ziekteverzekering spelen deze mensen parten, terwijl er hoofdzakelijk heel slecht betalende banen voor hen beschikbaar zijn.

Wat moet er nu gebeuren dan? De economie zit vast in een oude structuur, waarin ooit is gekozen voor organisaties die besloten of open eigendom kenden. Het open eigendom, de NV, is de ondernemingsvorm waar nu de problemen aan het ontstaan zijn. De NV is bij uitstek een ondernemingsvorm voor grotere organisaties. Tussen de eigenaars en de operatie echter staat een enorme kloof, die je het best kunt betitelen met ‘onthechting’. De eigenaars, de aandeelhouders zijn over het algemeen in het geheel niet geïnteresseerd in de operatie. De operatie echter is de plek waar de klanten worden bediend. Dat is de plek waar werkdruk wordt gevoeld. Dat is de plek waar de ontslagen vallen als de resultaten te laag blijken te zijn. Dat is de plek waar je een klant te woord moet staan en moet uitleggen dat er door je collega’s gespeculeerd is met het geld van die klant.

Het kan ook anders…

Er is een gidsbedrijf dat het anders heeft geregeld. Daar hebben de oprichters bij de beursgang  gezegd dat iedere investeerder zich moet realiseren dat een bedrijf geen democratie is en dat de verantwoordelijkheid voor de operatie en strategie ligt bij de directie. Daarmee is bedoeld: het kopen van aandelen in dat bedrijf is een vertrouwensstem in de directie. Dit is geregeld door de aandelen met stemrecht bij de directie te laten. De onthechting is daar geformaliseerd en de aandeelhouders varen daar tot nu toe wel bij. En de operatie lijkt behoorlijk tevreden. Het gidsbedrijf is een grote jongen en in bepaald opzicht ook monopolist: Google.

Bij gewone banken gaat dat niet gebeuren. Banken hebben namelijk fan-tas-tisch gedraaid door de onthechting, ten gunste van henzelf én de banken-aandeelhouders, door het beheerde geld te beleggen en vervolgens te gaan sturen op winstmaximalisatie. Inmiddels is de rek volledig weg bij de beursgenoteerde organisaties die door het 2-sporenbeleid (maximale winst aan de ene kant en doen waar we goed in zijn aan de andere) vaak geen evenwichtige strategie meer hebben. En dat heeft de banken zelf dubbel geraakt want zelf zijn ze ook beursgenoteerd en voelen ze de druk van de aandeelhouders. Het hele model is te complex en staat te ver af van de rol die een organisatie in een samenleving moet vervullen. Voor klanten en voor medewerkers. De economische cultuur die de succesjaren heeft gevoed, staat nu in de weg van een ommezwaai die de banken naar de toekomst toe levensvatbaar zou maken.

Traditionele banken verdwijnen

Mijn toekomstvisie is dat de traditionele banken op middellange termijn gaan verdwijnen. Ervoor in de plaats komen initiatieven die op regionale, landelijke of wereldschaal een brug gaan slaan tussen de rijkeren en de armeren. Deze organisaties zullen geen legacy hebben en de aard van de belegging bepaalt het type dienstverlening en de kosten ervan. En omdat schaalgrootte nauwelijks voordeel oplevert, zullen er ook veel kleinere spelers op de markt toe kunnen treden.

In de praktijk zie je dan een bank – een coöperatief platform – die bemiddelt tussen geldverstrekkers en geldleners, waar partijen elkaar kennen of kunnen kennen. Dat kunnen partijen ook overlaten aan de bank zelf die als trusted 3rd party tussen partijen bemiddelt. Heel middeleeuws maar – ondersteund door nieuwe techniek en internet – ook heel efficiënt en effectief.

De markt verandert

Op dit moment is de markt maar minimaal rijp voor dergelijke initiatieven. Maar de groep mensen die met zijn rug tegen de muur komt te staan door de houding van banken (denk aan ondernemers) zal blijven groeien en vormt een heel interessante markt voor financiers. Elke markt zal zijn weg naar de oppervlakte vinden, dat staat als een paal boven water.

Bij geld is het echter wel erg gemakkelijk om op enig moment een andere spaar- of beleggingsstrategie te gaan volgen en het ‘loser-model’ van de grote banken te verlaten. Geld is nu eenmaal makkelijker te verplaatsen dan water. De vraag is niet of, maar wanneer de maatschappij gaat kiezen voor organisaties die weer pal staan voor hun klanten en echte waarde toevoegen.

De oplossing? De crowd!

Het eerste initiatief voor crowdfunding als vervanger voor traditionele financiële producten is onlangs opgestart onder de naam crowdhypotheek. Crowdhypotheek levert een platform voor ZZP’ers die een huis willen kopen en mensen die een goed rendement willen en zicht houden op hun beleggingen. Crowdhypotheek.nl levert juridische know-how en organisatorische capaciteit door een hypothecaire akte te leveren en zorg te dragen voor de financiële afhandeling (betalen van de woning en innen van rente en aflossing).

Financiers kunnen bij crowdhypotheek zelf kennis maken met de klant-ZZP’er (vaak een medisch specialist of een ambachtsman) en het onderpand in ogenschouw nemen. Hoeveel zekerheid wil je nog meer? De wet van de grote getallen? Diezelfde wet zorgde voor acute problemen bij Icesave, die heel veel mensen heel veel geld hebben gekost.

Concentreer je op de problematiek

Het wachten is op nieuwe problemen bij de grote banken als blijkt dat de 30 jaar oude beleggingsstrategie nog steeds geen enkel voordeel oplevert. Op enig moment kan de staat de problemen die ontstaan door een sterk verouderd organisatiemodel niet meer opvangen. Dat zouden de staat en de burgers ook niet meer moeten willen. We moeten door de pijn heen om het oude banking-systeem te vervangen door een minder riskant, flexibeler – meer op maat – systeem om de economie draaiende te houden.

Om je te overtuigen nog 1 metafoor: waar we op dit moment mee bezig zijn is subsidiëren en stimuleren van de paardenindustrie halverwege de vorige eeuw, omdat fokkers, hoefsmeden, mestruimers, stallen en veeartsen het zo moeilijk hebben door de opkomst van de auto-industrie. We concentreren ons dus niet meer op de vervoersproblematiek, maar op de branche die vroeger de oplossing hiervoor bood. De verouderde bedrijfstakken kunnen hierin nu niet meer adequaat voorzien.