Scheiding redactie & uitgever is onhoudbaar

‘Het kabinet is gevallen‘, was de opening van de avondkrant een paar weken geleden. Er was geen abonnee die dit niet al wist op het moment dat hij de krant uit de bus haalde. Dergelijk breaking news komt onontkoombaar naar je toe en hoef je niet te halen uit een vergeelde krant. Ik probeer wel eens om maagdelijk van kennis Studio Sport van zondagavond zeven uur in te gaan, en kan u verzekeren dat het een hele opgave is niet geraakt te worden door de feitenpijlen.

‘Het kabinet is gevallen’ is dus een non-kop voor een krant. Het is namelijk geen nieuws. Dit was de redenering van Derk Sauer, president-commissaris van het NRC. De uitgever maakte hiermee een opmerking over de inhoud en dat is levensgevaarlijk.

Deze week legde Birgit Donker (foto) haar functie als hoofdredacteur neer, net als haar opponent directeur-uitgever Gert Jan Oelderik.

Het ging natuurlijk helemaal niet over die kop. Het ging over de oeroude principiële scheiding tussen commercie en redactie, tussen de ondernemer en de redactionele autonomie. Een uitgever moet zich niet bemoeien met de inhoud en een redactie niet met de onderneming. Sauer moet zijn kop houden over koppen, en redacteur Sjoerd de Jong moet niet in Nova beweren dat een daling van de winstverwachting van euro 12 mln naar euro 7 mln ‘een bescheiden daling’ is. Dat is net zo grensoverschrijdend. De redacteur noemt het een bescheiden daling, de ondernemer vindt het een dramatische halvering. De waarheid ligt ergens in het genuanceerde midden, het domein waar de onkreukbare journalisten van de NRC zo graag over schrijven.

Het is voor het eerst in de na-oorlogse geschiedenis van NRC dat een hoofdredacteur gedwongen vertrekt. En het kan niet los worden gezien van de tijdgeest, die ertoe geleid heeft dat zowel het ritme van de ondernemer als dat van de nieuwsmaker totaal is veranderd. Een strikte scheiding tussen redactie en uitgever is niet vol te houden. Alles staat met elkaar in verbinding, zeker als het label NRC wordt gebruikt om het publiek te verleiden. Het begon ooit met een courant, en het is nu een bloesem van boeken, tijdschriften, congressen, tabloids, lezingen, cursussen, reisjes, dvd-collecties, boekenseries, weblogs, applets en tweets.

De strikte scheiding tussen kerk en staat is ook niet meer vol te houden. Het boerkaverbod zit op die grens, en het vrouwenbeleid van de SGP ook. Grenzen zijn van waterverf en overal regent het meningen, dwars door alle media en bedrijfslagen heen.

Redactionele autonomie wordt niet gemaakt door Chinese muren of redactiestatuten. Onafhankelijkheid hoort in hoofden, mores, afwegingen, gedrag, en in hoor en wederhoor, en nergens anders.

De nieuwe directeur-uitgever van het NRC is een oud-redacteur. Hans Nijenhuis. Hij was ooit kandidaat-hoofdredacteur, werd toen uitgever, en komt nu terug als… Als wat eigenlijk?

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.