Opération Lindbergh

En zo kwam het dat ik Steef sprak, over maatpakken. We waren aan het zeilen in Friesland, en via het killende grootzeil kwamen we uit op maatpakken. Zoiets gebeurt. Een kleermaker is hij niet; na de studie Media en Communicatie plakt hij er nu nog Sociologie aan vast. En ondertussen verkoopt hij maatpakken.

Met een collega vormen zij de Nederlandse vertegenwoordiging van Hemsted. Ze verkopen pakken die ontworpen worden door de Italiaanse ontwerper Corradini. Deze Corradini – zo vertelt de Italiaan zelf op zijn site – hielp zijn vader al op 8-jarige leeftijd in zijn winkel. In zijn atelier stond hij achter de naaimachine, hij was nog te klein om het werk zittend te kunnen doen. Als jong volwassene werkt hij in een klerenfabriek in Florence, waar hij het productieproces onder de knie kreeg. Hij keerde terug naar Milan, en nam de winkel van zijn vader over. In eerste instantie werden alle pakken nog gesneden, gestikt, genaaid en aan de man gebracht in Noord-Italië. Het prototypische verhaal, tot zover. In 2003 werd een deel van de productie overgeheveld naar China. Daar waren de arbeidskrachten goedkoper.

Steef komt bij me langs, heeft een aantal pakken bij zich. Het zijn zogenaamde ‘made to measure’-pakken; als ik er een aantrek wordt gekeken waar het te ruim zit en waar te krap, de centimeter komt er bij, hij heeft een serieus speldenkussentje op zijn arm geklemd, en het standaardpak wordt perfect zittend gemaakt. De mouw een centimeter korter, de schoudervulling mag iets worden ingenomen, de broekspijp zus en de bandplooi zo. Omslag niet doen, dat is ouderwets.

Stofje uitzoeken uit een boekje met staaltjes. Linnen, blauw, lijkt me mooi. Alles wordt ingevoerd in een laptop, en vijf minuten later zijn mijn lichaamsbouw en voorkeur voor de stof ook in China bekend. Daar wordt mijn pak gesneden met behulp van een lasersnijder, en vervolgens wordt er door Chinezen gestikt en genaaid. Het pak wordt verstuurd met de luchtpost, en over vier weken heb ik het in huis, zo wordt mij beloofd.

Als je de hele keten beschouwt (ontwerp, verkoop, productie, aflevering) is de productie – het maken van het maatpak – een dure fase; het moet handmatig gebeuren, en het arbeidsloon bepaalt de prijs. Het is mogelijk om deze fase over te hevelen naar de lagelonenlanden. Vervolgens is een relatief nieuwe dure fase het transport; duur in geld, ook duur in tijd. De uitdaging zal dus zijn om te beknibbelen op juist díé fase.

Het is 2001. De Franse maag-, darm- en leverchirurg Jacques Marescaux trekt alle aandacht met wat later werd genoemd de Opération Lindbergh. Het is de eerste trans-Atlantische operatie. Vanuit New York verwijdert hij succesvol de galblaas van een 68-jarige vrouw in Straatsburg, met behulp van een robot aldaar. Hier is sprake van een scheiding tussen mens en machine.

Waarom zou deze mens-machinescheiding niet ook van toepassing kunnen zijn op de vervaardiging van maatpakken? Je zet een naai- en stikrobot ergens neer in een fabriekshal in Nederland, en je laat de goedkope mens in China de machine bedienen. Als een operatie lukt met een dynamisch menselijk lichaam moet het toch ook mogelijk zijn met een statische hoeveelheid lasergesneden lappen? Als die robot maar perfect is.

En nu gaan we doordenken. De goedkope schoenen komen tegenwoordig ook uit China. Waarom zouden we niet een schoenenrobotlijn ontwikkelen, die we op afstand door Chinezen laten bedienen, en daarmee de Langstraat de glorie van weleer teruggeven? De wolindustrie weer terug naar Tilburg, ook het textiel in Twente gaat herleven. Aspergesteken met een handmatig vanuit Polen bestuurde robot? Broodbakken? Bollen telen? Gelukkig moet je de stof van het maatpak nog wel voelen, vouwen, zien glitteren in de zon. Daar kan geen robot aan tippen. Ook het meten van de maat is mensenwerk. Er blijft genoeg noodzaak voor mensenwerk. Onvervangbaar mensenwerk.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.