Geautoriseerde bootleg

De eerste resultaten van het experiment van Radiohead worden zichtbaar. Ik schreef er op 20 oktober op deze plek al over: Radiohead is de populaire Engelse muziekgroep die besloot om haar nieuwe album buiten hun platenmaatschappij EMI om zelf uit te brengen via internet. De fans mochten zelf aangeven hoeveel ze wilden betalen; nul cent mocht ook.

In oktober, de eerste maand dat het album online stond, is het album 1,2 miljoen keer besteld, zo blijkt uit een steekproef van onderzoeksbureau Comscore. 60 procent van de liefhebbers betaalde niet, de overige 40 procent betaalde gemiddeld zo’n 6 dollar. Dat leverde bij elkaar een kleine drie miljoen dollar op: rechtstreeks voor Radiohead. Opmerkelijk detail is dat de gemiddelde Amerikaan 8 dollar betaalde en de rest van de wereld gemiddeld 4 dollar. Amerikanen zijn gullere gunners blijkbaar.

Daarmee scoort Radiohead beter dan schrijver Stephen King, die in 2000 zijn nieuwe roman The Plant direct via het internet uitgaf. Hoofdstuk voor hoofdstuk zou het boek het net op druppelen, leesbaar voor degenen die bereid waren een dollar per hoofdstuk te betalen. In het begin liep het experiment redelijk, maar zo bij het vierde hoofdstuk begon de proef te haperen. Minder dan de helft van de downloaders van het hoofdstuk bleek daadwerkelijk te betalen. Proef mislukt.

Er zit zeven jaar tussen beide gebeurtenissen. Maar zeker zo belangrijk: Radiohead maakt muziek en Stephen King maakt een verhaal. De weg van een muziekbestand naar het oor is met veel minder obstakels geplaveid dan de reis van een tekstbestand naar het oog. Voorlopig blijft het een ramp om een boek van iets anders dan papier te lezen, alle hoopvolle verhalen ten spijt.

Overigens loopt de discussie nog of met het experiment van Radiohead de weg naar uitgeven via het web nu gebaand is. Na een maand is die conclusie nog voorbarig.

Vooral de platenjongens willen ons doen geloven dat Radiohead er niet veel mee opschiet. Sterker nog, ze zouden er minder aan verdienen dan voorheen. Weer anderen tonen overtuigend aan dat het al met al niet heel veel uitmaakt. De enigen die het echt weten is Radiohead zelf; immers de muziek was alleen via hun site legaal (voor niks is hier ook legaal) weg te halen.

En alle sufferds kijken daarbij vooral naar de makkelijk meetbare eenheid geld. Hoeveel dollars werden er verdiend in het traditionele model (de consument betaalt zo’n 18 dollar, de band krijgt er daarvan 3), en hoeveel dollars nu (de consument betaalt er 6, en de band houdt er 5 over). Maar het gaat niet alleen om het geld.

Binnen een maand hadden 1,2 miljoen mensen het album in hun bezit. Plus alle ondergrondse kopieerders. En dat zijn er veel meer dan het aantal dat in een vergelijkbare periode door de platenwinkels zou zijn bereikt. Dat is ook waardecreatie.

Grateful Dead, denk ik dan. San Francisco, rock, 1965. De band die — dwars tegen de gewoonte in — juist mensen aanspoorde om opnamen van hun concert te maken. Sterker nog, Grateful Dead maakte speciale ruimtes in de zaal voor de opnemers, zodat ze goed geluid en beeld hadden, en ongestoord hun gang konden gaan. De geautoriseerde bootleg avant la lettre. Hoe meer beelden, hoe meer vreugd. Verspreid het woord. Laat iedereen het horen. Een pluim voor de smokkelaar. Onze muziek is zo goed dat er fans bij zullen komen, en dat gaat iets opleveren, uiteindelijk ook in geld.

Sinterklaas 2007. Nokia gaat een jaar lang gratis muziek aanbieden voor kopers van hun nieuwe toestel. Muziek van onder andere U2, Paul McCartney en Amy Winehouse. Geen flauwekulartiesten. Muziek is als water. Het sijpelt overal naar binnen, en kent verschillende verschijningsvormen. Zij die dat nu nog steeds niet inzien gaan eraan. Een grateful death, dat misschien wel.

Deze column is eveneens gepubliceerd in Het Financieele Dagblad.